Kamer verwerpt voorstellen voor referenda

De Tweede Kamer heeft dinsdag de initiatiefwetsvoorstellen voor een bindend correctief referendum afgewezen. SP en FVD hebben meteen nieuwe voorstellen ingediend om alsnog een vorm van een referendum vast te leggen in de wet. Het SP-voorstel zou ook voor de lokale overheden gelden.

Gesneuveld

Het bindend correctief referendum is definitief gesneuveld. Nadat het CDA vorige week al had laten weten tegen de initiatiefwetsvoorstellen van de SP te stemmen, hebben in totaal 87 Kamerleden voor en 55 tegen beide voorstellen gestemd. Een motie van de VVD tot herinvoering van het raadgevend referendum – als alternatief voor een bindend referendum – is ook niet aangenomen.

Tweederde

De stemmingsuitslag voor de initiatiefvoorstellen van de SP is geen verrassing, omdat ook VVD en SGP eerder al hadden laten weten niets voor een bindend correctief referendum te voelen. Voor het wetsvoorstel was dit keer een tweederdemeerderheid nodig, omdat het om een grondwetswijziging gaat. Beide Kamers moeten voor en na verkiezingen over het voorstel stemmen. Het is hiermee de vierde poging tot invoering van het bindend correctief referendum die is gestrand. Tussen 1996 en 2017 sneuvelden drie wetsvoorstellen.

Nieuwe poging

Na afloop van de stemming hebben de SP en Forum voor Democratie (FVD) weer voorstellen ingediend om een referendum alsnog vast te leggen in de wet. De SP doet een nieuwe poging om het correctief bindend referendum mogelijk te maken en FVD stelt een referendum naar Zwitsers model voor.

Geen grondwetswijziging

Voor het zogeheten 'facultatief initiërend referendum' dat FVD voorstelt, is geen grondwetswijziging nodig. Als 200.000 handtekeningen worden opgehaald, kan over vrijwel ieder onderwerp een referendum worden gehouden, stelt FVD voor. Voorstellen die strijdig zijn met de grondwet, het Europees of Internationaal recht mogen niet aan een referendum worden onderworpen.

Uitvoeringswet

In tegenstelling tot het dinsdag gesneuvelde wetsvoorstel, ook van de SP, gaat het nieuwe SP-voorstel om een bindend correctief referendum voor zowel de landelijke, provinciale als gemeentelijke politiek. Ook wordt er in de nieuwe wet, waarvoor een grondwetswijziging nodig is, geen drempel vastgelegd bij welke opkomst het referendum geldig is. Dat wordt later in een zogeheten uitvoeringswet vastgelegd. Hetzelfde geldt voor het aantal benodigde handtekeningen en het opkomstpercentage. Ook bij welk opkomstpercentage van de kiezers de uitslag geldig is en moet worden overgenomen, komt in die wet te staan. Zo'n uitvoeringswet kan met een gewone meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen of verworpen.

Tweede lezing

Voor een grondwetswijziging moet twee keer worden gestemd: voor en na Tweede Kamerverkiezingen. De wetswijziging voor de verkiezingen is aangenomen als een normale meerderheid voor stemt. Na verkiezingen, in de zogeheten tweede lezing, is tweederdemeerderheid nodig.

Verkiezingsthema

Het wetsvoorstel dat dinsdag is verworpen, had 87 voor- en 55 tegenstemmers. ‘De eerste lezing gaat goed komen’, zegt initiatiefnemer Renske Leijten (SP). Daarna kan de invoering van een correctief referendum wat haar betreft een belangrijk verkiezingsthema worden. ‘Als je van democratie houdt, weet je op welke partijen je straks niet moet stemmen.’ Daarmee doelt ze op de partijen die dinsdag tegen de wetsvoorstellen hebben gestemd: CDA, VVD, SGP, Volt, DENK en Fractie Den Haan. (ANP)