Snoepwinkel voor ambtenaren

Een eenmalige gift aan Serious Request werd een succesvol project: Serious Ambtenaar. Honderden ambtenaren geven nu hun vakantiedagen op om zich elders te laten inhuren. Hun honorarium gaat naar het goede doel. ‘Een unieke kans van elkaar te leren.’

‘Er gebeurt hier iets, om zes uur tweeëntwintig,’ zegt de dj in het Glazen Huis van Serious Request. De stijgende opwinding is hoorbaar in zijn stem. ‘Het is niet waar, hè? Of wel?’ Door het glas ziet hij twee kleumende mensen zich losmaken uit de mensenmassa op de Leidense Beestenmarkt. Het stel heeft een groot rechthoekig bord in hun handen. Het opschrift is zichtbaar voor de dj, niet voor de kijker. ‘Ik denk dat die komma even naar links moet’, gaat hij verder. Er wordt overgeschakeld naar een andere camera. Het bord blijkt een geïmproviseerde cheque. Er staat met grote letters op geschreven: ‘€50.200 euro’.

‘Wie zijn jullie?’, vraagt de dj, duidelijk onder de indruk: ‘Serious Ambtenaar?’ Zo begon het in december 2011. Niemand had toen nog gehoord van de inzamelactie onder ambtenaren die een halve ton op tafel toverde. Serious Ambtenaar, vernoemd naar de goededoelenactie van 3FM en met een knipoog naar het fenomeen serious games, de educatieve werk­projecten in de vorm van een spel. Twee jaar later zijn er honderden ambtenaren aangehaakt, streeft men naar een opbrengst van 300.000 euro en is het goede doel niet meer de enige intentie. Serious Ambtenaar blijkt een nieuwe vorm van werken die een hoop ambtenaren aanspreekt. Of zoals gemeenteambtenaar Marieke Korst uit Tilburg het verwoordt: ‘Kennis délen is macht, kennis hebben niet.’

De oorsprong van Serious Ambtenaar ligt bij vier jonge ambtenaren: Christophe, Harro, Roxanne en Stijn. Ze bedachten het format in 2011 zonder te vermoeden dat het zo’n klapper zou worden. Al kun je natuurlijk wel iets verwachten als je vier finalisten van de wedstrijd ‘Jonge Ambtenaar van het Jaar’ bij elkaar zet.

Overheidsorganisaties leggen een vraagstuk neer bij Serious Ambtenaar en doneren daar 5.000 euro voor aan Serious Request. Teams van tien geselecteerde ambtenaren worden aan die specifieke kwestie gematcht. Zij gaan gedurende twee dagen bij de desbetreffende organisatie werken aan een oplossing. Hiervoor leveren ze vrije dagen in bij hun eigen werkgever. In die twee dagen wordt er een advies ontwikkeld waar de overheidsinstelling mee verder kan. Behalve de ambtenaren die worden ‘uitgeleend’, zijn er door het hele land ook ambassadeurs. Dit zijn mensen uit het (publieke) veld die het initiatief belangeloos promoten, opdrachten binnenhalen en vrijwilligers motiveren. De simpele formule bleek een schot in de roos. Elk jaar melden zich meer deelnemers aan en wordt de opbrengst verdubbeld.

Toffe mensen
Marieke Korst (37), in het dagelijks leven procesbegeleider op de afdeling economie en arbeidsmarkt van de gemeente Tilburg, levert graag twee vrije dagen in voor een ongewisse opdracht in een nog onbekende organisatie. Ze is Serious Ambtenaar-veteraan, zo zegt ze zelf, het is namelijk al de derde keer dat ze zich committeert aan het project.

‘Je ontmoet toffe mensen. Allemaal collega’s die nieuwsgierig zijn, openstaan voor nieuwe ideeën en willen aanpakken. Ik geloof in deze manier van werken. Het past volgens mij ook bij de veranderende rol van de overheid, we moeten het werk anders gaan organiseren. Het uitwisselen van kennis, over de muren kijken als je iets moet oplossen, ik vind het eigenlijk heel logisch. Voor mij is het uitvoeren van de opdracht een beetje thuiskomen.’

Als serious ambtenaar reisde Korst vorig jaar af naar de gemeente Lelystad, waar ze haar tegenprestatie invulde met het houden van workshops. ‘Doel van onze opdracht was het prikkelen van medewerkers om een kijkje bij andere overheden te nemen. In HRM-termen noemen ze dat volgens mij het stimuleren van de arbeidsmobiliteit. Leuk om daarvoor die workshops samen te stellen. Mijn achtergrond – ik heb de regisseursopleiding aan de toneelschool gedaan – kwam hierbij goed van pas. We kwamen al snel uit bij thema’s als het overwinnen van je eigen beren op de weg, lef en de vraag wat jou gelukkig maakt. Erg interessant allemaal en vooral ook nuttig. Ik heb veel geleerd van mensen met een andere achtergrond en mijn netwerk uitgebreid, daar heb ik in het dagelijkse leven ook weer profijt van.’

Valkuil
Als mogelijk nadeel ziet Korst dat je je in een opdracht van Serious Ambtenaar kan verliezen. ‘Het is een beetje de ziekte van dertigers. Je ergens zo verantwoordelijk voor voelen dat je je moeilijk los kunt maken. Maar dat kan ook mijn persoonlijke valkuil zijn, hoor. Zodra de nieuwe opdrachten bekend worden gemaakt, voel ik me als een kind in een snoepwinkel. En we halen met z’n allen ook nog eens een mooie som geld op voor een goed doel. Al moet ik eerlijk zeggen dat ik het zonder goed doel ook had gedaan.’

De andere kant, de opdrachtgevende instelling, is de derde partij die profiteert van Serious Ambtenaar. ‘Als je een extern adviesbureau inhuurt, ben je die 5.000 euro aan voorrij­kosten al kwijt,’ grapt Jan van Ginkel, gemeentesecretaris van Schiedam. De Zuid-Hollandse gemeente is duidelijk fan van het concept. Er liggen maar liefst drie opdrachten te wachten op de serious ambtenaren (zie kader vorige pagina).

‘Het is een heel mooie manier om iets breder te kijken. Om maatschappelijke vraagstukken met een andere blik te benaderen’, zegt Van Ginkel. ‘Het slaat ook echt aan in onze ambtelijke organisatie. In de slipstream van de opdrachten hebben al twintig van onze ambtenaren zich opgegeven als Serious Ambtenaar. Schiedam doet voor het eerst mee, maar het smaakt naar meer. Het is wat mij betreft een win-win-win-situatie. Misschien nog een tip voor volgend jaar: de Serious Wethouder?’

www.seriousambtenaar.nl

Schiedamse klussen
De gemeente Schiedam heeft drie opdrachten te vergeven aan kandidaten van Serious Ambtenaar:
- Hoe beoordeel je als gemeente wat voor effecten de maatschappelijke partners hebben, buiten de gebruikelijke subsidievoorwaarden om?

- Hoe kun je wijkondersteuningsteams inzetten bij zaken die zich afspelen in het sociale domein?

- Hoe kunnen bewoners participeren in het ruimtelijke domein?

Een filantropisch koopje
Dat deelnemende overheden filantropie bedrijven én tegelijk voor een dubbeltje op de eerste rang zitten, beaamt Sabine Gerrese van DisGover, organisator van Serious Ambtenaar 2013. ‘Omgerekend betaalt een gemeente, ministerie of waterschap dus slechts 30 euro per uur voor een adviesopdracht. Dat is heel goedkoop voor kennis van buitenaf.’ Maar volgens haar zit de echte winst voor de deelnemende overheden en ambtenaren in iets anders. ‘Het is een unieke kans om bij elkaar in de keuken te kijken en van elkaar te leren. Je bundelt je krachten om bij te dragen aan een betere samenleving. Bij de projecten maak je gebruik van elkaars kwaliteiten, zonder het eigen belang voorop te stellen. Dat werkt heel inspirerend.’

Serious Ambtenaar wordt elk jaar door een andere organisatie opgezet en uitgevoerd. In het verleden was dit het jonge ambtenarennetwerk Futur, vervolgens Slimmernetwerk en nu het trainee­bedrijf DisGover. Sabine Gerrese vindt het een perfecte leerschool voor haar 27 trainees die allemaal ambtenaren in spe zijn. ‘Dis­Gover heeft het Serious Ambtenaar-project in een opleiding gegoten. De trainees moeten projecten in kaart brengen, opdrachtgevers matchen, processen en procedures volgen, de ict regelen en niet te vergeten: de hele campagne opzetten. Het past inhoudelijk ook heel goed bij de manier van werken die we de jonge professionals mee willen geven. Heel veel aspecten van het organiseren van Serious Ambtenaar kunnen ze inzetten bij hun latere carrière als ambtenaar.’

Hoewel vrijwel iedereen positief is over Serious Ambtenaar, heeft ze ook weleens over voorzichtig wantrouwen gehoord. ‘Het kan natuurlijk bedreigend overkomen als vreemde ambtenaren jou op je eigen terrein vertellen hoe het anders moet. Maar iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten. Jonge ambtenaren hebben misschien veel ideeën, ze missen ervaring. Daar zouden de oudere, meer ervaren ambtenaren weer een handje bij kunnen helpen’, aldus Geresse. Ze merkt aan haar eigen mensen, maar ook aan deelnemende ambtenaren dat er veel enthousiasme is voor het project. ‘Dat beeld van de suffe ambtenaar, dat kan voor eens en altijd worden opgeborgen. Ik zie ze tot diep in de nacht doorwerken, het zijn allemaal mensen met een overheidshart.’

SERious Request 2013
Leeuwarden is dit jaar het decor van Serious Request 2013. De opbrengst gaat naar het Rode Kruis, dat zich dit keer speciaal inzet voor kinderen die onnodig sterven aan de gevolgen van diarree. Jaarlijks zo’n 800.000. Dit is het gevolg is van gebrek aan schoon drinkwater, zeep en toiletten.