Salonfähig

De besprekingen met Rutte en Wilders hadden plaats op ‘zijn’ ministerie van Buitenlandse Zaken (dat Verhagen inmiddels heeft verruild voor het nieuwe ‘superministerie’ van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie), en nadat er het nodige oud zeer was weggepraat en er ‘enige vingeroefeningen over de miljardenbezuinigingen’ waren verricht, bleek de door Lubbers voorgestelde optie van een gedoogcoalitie ineens ‘mogelijkheden te bieden’.

Hoe schat Verhagen de inzet van Wilders nu in? Is de kans niet groot dat Wilders deze coalitie hooguit als een tussenstap ziet en dat hij vast van zins is zijn PVV de komende tijd zo te positioneren dat de electorale winst naar zijn PVV gaat en hij bij volgende verkiezingen de grootste zal worden?

Volgens Verhagen is Wilders een verantwoordelijk politicus. Hij sluit compromissen en krijgt daar iets voor terug. De PVV is daarmee een andere partij geworden, aldus Verhagen: een partij die op allerlei terreinen akkoorden (en dus compromissen) accepteert en zich niet langer monomaan als anti-islampartij presenteert. Wilders moet deze zwenking wel maken – van protestpartij naar betrouwbare partner – omdat hij moet bewijzen dat hij kan regeren. ‘Hij wil iets bereiken. Hij wil salonfähig worden’, aldus Verhagen.

Krijgt Verhagen gelijk en blijkt in de praktijk dat Wilders inderdaad probeert salonfähig te worden?

Daar is nu al veel voor te zeggen. Mij viel op dat Wilders zich bij toespraken over de islam in New York en Berlijn aardig inhield – al lieten zijn speeches aan duidelijkheid niets te wensen over – en dat hij bij tegengas van Tjeenk Willink en CDA-dissidenten niet zijn oude vertrouwde hogelijk verontwaardigde zelf was maar zich posteerde als een minzame en geduldige staatsman, die wist dat de tijd aan zijn kant stond.

Ook in de Tweede Kamer lijkt de PVV zich vooral als degelijk en betrouwbaar te willen bewijzen voor CDA en VVD. Zo wil de PVV eigenlijk dat elke gemeente in Nederland het metro-, tram- of busvervoer door een overheidsbedrijf mag laten uitvoeren, ook als marktpartijen het goedkoper zouden kunnen. Maar VVD en CDA willen het openbaar vervoer in de grote steden aanbesteden aan de marktpartij die het beste aanbod doet, en dat was dan ook het standpunt dat PVV’er Richard de Mos uiteindelijk innam tijdens een raadsvergadering in het Haagse gemeentehuis.
Een vergelijkbare move maakte PVV-Kamerlid Eric Lucassen in een debat over de sociale volkshuisvesting.

De PVV zou een motie van de SP ondertekenen maar draaide bij en steunde CDA en VVD, zodat minister Donner van Binnenlandse Zaken zijn zin kreeg. Wilders’ behoefte om dit kabinet door dik en dun te helpen bleek ook al tijdens het debat over de regeringsverklaring: een motie tegen het Zweedse paspoort van CDA-staatssecretaris Van Zanten zette hij niet om in een motie van wantrouwen, anders dan bij het vorige kabinet toen een Marokkaanse en een Turkse staatssecretaris over een dubbel paspoort bleken te beschikken. De reden was eenvoudig: dat kabinet wilde hij, anders dan het huidige, graag zo spoedig mogelijk weg hebben.

Heeft Emile Roemer (SP) gelijk toen hij zei dat dit kabinet gewoon een meerderheidskabinet is, ‘maar dan zonder ministers van de PVV’? En wat zegt dit dan over de kracht van ons politieke bestel, dat een buitenstaander er zo snel onderdeel van is geworden en de politiek na rumoerige zomermaanden en discussies over grote culturele revoluties in de politiek gewoon weer terug is bij normaal?

Iets over die kracht zeggen misschien ook de laatste peilingen. Na het debat over de regeringsverklaring van vorige week zakte de PvdA van Job Cohen zoals te verwachten viel weer verder weg in de kiezersgunst. Het CDA blijft stabiel, en de twee zetels die de PVV verliest gaan naar de VVD die nu weer, virtueel althans, de grootste partij van het land is. De kiezer vindt het blijkbaar het goed zo en wil nu een lange en stabiele periode van trefzeker beleid, en niet meer de polarisatie van de afgelopen jaren.