Rumoer op rechts

Oesters! Wat was daar nou links aan? 'Precies!', antwoordden daarop hun meer rekkelijke collega's. 'Oesters zijn rechts. En daarom vreten we ze!' Overzichtelijke dagen, waarin alle vernieuwing van links kwam. Inmiddels heeft links zich tot een tandeloze mummelaar ontwikkeld. De VPRO heeft zijn positie van ideeënrijke programmavernieuwer beschroomd ingeleverd bij de collega's van BNN. Bij de linkse weekbladpers is het wachten op de laatste abonnee die het licht uitdoet. En van de linkse PvdA vernemen we ook zelden meer iets dat het hart sneller laat kloppen. Dezer dagen komt vernieuwing van rechts.

Deze week bijvoorbeeld etaleerde Rita Verdonk uitbundig haar Trots op Nederland. Tegen betaling van 500 euro's mochten de beter betaalde standen met haar, genoeglijk tafelend, de woelige wateren van het Amsterdamse IJ op. Volgens peilingen mag ze op dertien tot zeventien aanstaande Kamerzetels rekenen. In het ene geval wat meer en in het andere iets minder zetels dan er overschieten voor de VVD. En inderdaad. Haar beweging - van een partij mag je in haar bijzijn niet spreken - heeft iets dat voor de Nederlandse politiek tegelijk gloednieuw is als ook een herinnering aan langvervlogen tijden. Het gaat haar niet om het programma. Het gaat om de persoon. Het gaat niet om wat ze zegt, het gaat om wie het zegt.

Dat heeft ze gemeen met Geert Wilders en dat had ze gemeen met Pim Fortuyn. Ook Rita Verdonk heeft de consequentie getrokken uit de algemene roep om Personen in de politiek in plaats van de dossierslikkers en de ambtelijke apparatsjiks die nu nog aan het Binnenhof de dienst uitmaken. Dat is nieuw.

In de oude en klassieke partijen moet elk plannetje dat het in Den Haag tot parlementaire verwoording brengt eerst door het smeltwater van een sterk getrapte partijdemocratie gewassen worden. En het is heel oud tegelijk. Het brengt de dagen in herinnering waarin volksvertegenwoordigers (toen nog) heren van stand waren die op grond van hun bijdrage aan 's lands belastingen tot de voornaamheid van het ambt werden geroepen. Met partijdiscipline en met democratische verantwoording tegenover hun medestanders hebben nieuwlichters als Wilders en Verdonk niet veel op. Rita kijkt liever op internet om erachter te komen hoe haar kiezers ergens over denken. En dat zet ze dan, in haar eigen opzet eerlang als premier van Nederland, om in regeringsbeleid.

Ze vindt ook dat het u en mij geen bal aangaat wie haar beweging met gulle giften steunt. Aan Jonkheer C. de Cantecleer of aan baron B. Bommel vroeg je vroeger toch ook niet hoe ze aan de centen kwamen voor de op- en neerreis naar Den Haag? Hoe trots Rita ook op Nederland mag zijn, die aanpak doet nogal Amerikaans aan. Daar zijn Barack Obama en Hillary Clinton niet minder dan John McCain voor hun succes afhankelijk van giften. Alleen zijn geldelijke schenkingen daar wel degelijk aan strenge regels, bijvoorbeeld van openbaarheid, gebonden. Een erg aanlokkelijk idee lijkt het mij niet wanneer onbekende geldschieters een onbekende invloed krijgen op wat er aan ideeën uit de mond van hun begunstigde vloeit. Types als Verdonk en Wilders willen ook hun eigen democratische verantwoording best te vondeling leggen. Nieuw, jazeker. Maar nauwelijks te vreten.