Ronselen van stemmen moeilijk aan te pakken

Het ronselen van stemmen schaadt een goede werking van verkiezingen. Reden om strenger te handhaven, meent minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. Zijn brief aan de Tweede Kamer laat echter vooral zien dat optreden tegen het ronselen van stemmen nauwelijks mogelijk is.

Beperkt probleem
Vooral tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 waren er meldingen over ronselen van stemmen. Het probleem is echter beperkt: in totaal werden er zo’n 20 meldingen gedaan. Geen van deze meldingen leidde tot vervolging. Maar het ronselen  van stemmen schaadt wel het vertrouwen in de verkiezingen. Daarom vindt minister Plasterk dat er tegen moet worden opgetreden.

Maatschappelijke behoefte
Een middel daartoe zou zijn de mogelijkheid om te stemmen met volmachten in te perken. Gemiddeld worden bij verkiezingen zo’n 10 procent van de stemmen per volmacht uitgebracht. De minister voelt echter niets voor inperking van deze mogelijkheden. Het voorziet dus in een maatschappelijke behoefte, Het afschaffen van de regeling zou voor velen een belemmering betekenen om deel te nemen aan verkiezingen. stelt Plasterk. De oplossing zou daarom gezocht moeten worden in betere handhaving van het ronselverbod. De vraag is echter hoe.

Delictomschrijving
Plasterk zoekt de oplossing in een duidelijker delictomschrijving. Zo moet ondubbelzinnig worden gesteld dat een verzoek voor stemmen bij volmacht uitsluitend mag uitgaan van de volmachtgever. Een oproep om stempassen af te geven zou daarmee direct strafbaar zijn. Een dergelijke delictomschrijving zou het OM beter in staat stellen om tot vervolging over te gaan. Plasterk wijst er in zijn brief echter op dat het ronselen van volmachtstemmen in het strafrecht niet als een zodanig zwaar delict wordt gezien dat dat reden is tot inzet van bijzondere opsporingsbevoegdheden. Om tot vervolging over te kunnen gaan moet er in ieder geval sprake zijn van stelselmatige ronselpraktijken. Samen met het OM wil de minister gaan kijken wat er nu precies wel en niet is toegestaan bij het stemmen per volmacht.

Uitsluiting van kiesrecht
Een andere optie die de minister heeft bekeken is of mensen die zich schuldig maken aan het ronselen van stemmen, het kiesrecht ontnomen kan worden. Dat kan echter alleen wanneer het delict zodanig zwaar is dat er een gevangenisstraf van minimaal een jaar op staat. Bij de meeste kiesrechtdelicten is dat niet het geval en kan uitsluiting van het kiesrecht dus niet worden opgelegd. De Kiesraad is voorstander van uitbreiding van de mogelijkheden om mensen uit te sluiten van het kiesrecht. Plasterk voelt daar echter niet voor.

Onbeantwoord
De vraag hoe een strengere handhaving vorm moet krijgen en hoe dit de kans op misbruik van volmachtstemmen kan verminderen, blijft in deze Kamerbrief vooralsnog onbeantwoord. Op die vragen belooft de minister halverwege dit jaar antwoord te geven.