Rita's project

Waar is Rita? Al die activiteiten moeten leiden tot een groot feest, op 3 april in de Amsterdamse Passenger Terminal, waar zij - al dan niet op krukken vanwege een val van haar keldertrap - haar beweging officieel zal lanceren. Bij die gelegenheid zal waarschijnlijk duidelijk worden wat Verdonk nu precies wil met haar beweging. Maar nu al is duidelijk dat die partij zowel qua organisatie, qua financiering als qua inhoud radicaal zal verschillen van wat tot nog toe in Den Haag als goed en betamelijk is beschouwd.

Verdonk wil een beweging en geen partij, omdat een partij een vereniging met leden is. Nieuwkomers op de politieke markt zijn sinds het eeuwige gedoe bij de LPF voor niets zo bang als voor ruziezoekers die op alle teleurstellingen de zij in het leven hebben opgedaan, voor eens en voor altijd wraak willen nemen door politiek actief te worden. Politieke partijen in Nederland worden ( grotendeels) gefinancierd door staatssubsidies. Voor een beginnende partij, en zeker voor een beweging, is dat een groot probleem omdat de hoogte van het bedrag door het aantal leden en Kamerzetels wordt bepaald.

Beginnende partijen zijn voor hun inkomsten dus aangewezen op fondsenwerving. Daar is niets mis mee: wie voorstander is van een landelijke politiek die niet opgesloten zit in een systeem dat zich van de samenleving heeft geïsoleerd, kan die directe, ook financiële betrokkenheid van burgers en bedrijven alleen maar toejuichen. Dat Verdonk hiertoe een stichting heeft opgericht, is ook al geen probleem: er cirkelen rond de andere partijen ook zo'n 140 stichtingen als additionele financieringsbronnen.

Maar Verdonk heeft nu ook een besloten vennootschap (bv Favorita) opgericht die zakelijke activiteiten gaat ontplooien voor de politica Verdonk. Door een beweging op te richten en een bv, incasseert Verdonk niet alleen terug te vorderen btw (19 procent) maar ontloopt zij ook de verplichting, voortvloeiend uit de Wet subsidiëring politieke partijen, om transparant te maken wie haar financieel steunen en met welke bedragen. Maar de opmerkelijkste verandering is ongetwijfeld de manier van politiek bedrijven die Verdonk wil gaan voorstaan. In een interview met dagblad De Pers heeft Verdonk daar deze week iets over verteld. Verdonk 'luistert naar het volk. De meerderheid beslist.' Via een forum op een Wikipedia-achtige website zal zij voortdurend peilen wat de kiezers van haar willen en aan de hand daarvan haar politieke visie verwoorden.

Deze beslissing is een radicale breuk met hoe de verhouding tussen kiezer en gekozene volgens de klassieke opvatting zou moeten zijn. Die opvatting is nooit beter onder woorden gebracht dan in de speech die het Britse parlementslid Edmund Burke, grondlegger van het conservatisme, op 3 november 1774 voor zijn kiezers in Bristol heeft gehouden. Het is, aldus Burke, 'het geluk en de eer van een afgevaardigde om zijn werk te doen in strikte verbondenheid en voortdurend overleg met zijn kiezers'. (En omdat het daar in Nederland nogal aan schort, is de reactie van Verdonk maar al te begrijpelijk.)

Maar zijn mening en oordeel, aldus Burke, dient hij nooit en te nimmer op te offeren aan de wisselende stemmingen en verlangens van zijn kiezers. 'Uw vertegenwoordiger is u zijn visie en oordeel schuldig; en hij verraadt u, in plaats van u te dienen, als hij die opoffert aan uw opinie.' Volgens Burke behoort een politicus dus iemand te zijn die met een heldere visie en een duidelijk oordeel zijn kiezers tegemoet treedt en hun een eenvoudige keuze voorlegt: bent u het met mij eens, stemt u dan op mij, zo niet, doet u dat dan niet.

Het parlement, aldus Burke, is geen congres van ambassadeurs van verschillende en elkaar uitsluitende belangen, maar een vergadering waarin over het algemeen belang wordt overlegd. Door zich als volkstribuun op te werpen, kan Verdonk een bijdrage leveren aan de overgang van democratie naar ochlocratie, waarin niet het volk regeert maar de wispelturige massa die zijn heil zoekt bij een persoon die zich als de sterke man of vrouw presenteert, en als vleier van het onbehagen lak heeft aan alle zeden en gebruiken die tot dan gangbaar waren.