Amersfoort krijgt veeg uit de pan van rekenkamer

De gemeente Amersfoort heeft haar regierol bij de aanpak van ondermijning de afgelopen jaren onvoldoende waargemaakt. Vooral door het gebrek aan capaciteit en richtinggevend beleid is de gemeente onvoldoende opgewassen tegen de huidige uitdagingen. Ook heeft de gemeente onvoldoende zicht op de aard en omvang van ondermijnende criminaliteit.

Gebrek aan capaciteit

Dat blijkt uit onderzoek van de Rekenkamer Amersfoort naar de effectiviteit van de gemeentelijke aanpak van ondermijning. De rekenkamer sprak onder meer met gemeente- en politiemedewerkers en het Openbaar Ministerie en woonde een aantal controles bij. In de gesprekken is het gebrek aan capaciteit voor de aanpak van ondermijning binnen de gemeente een terugkerend punt. Slechts één (!) beleidsmedewerker houdt zich bezig met de aanpak, maar daarnaast ook met het creëren van ambtelijke en bestuurlijke weerbaarheid. ‘Gekkenwerk’, aldus een van de gesprekspartners.

Geen vier-ogenprincipe

Hierdoor blijven zaken liggen en blijven structurele analyses en onderzoek achterwege. Er is geen data-analist en voor het voorkomen van jonge aanwas en het in kaart brengen van jeugdnetwerken (een van de speerpunten) is onvoldoende capaciteit. Externe partners van de gemeente zijn bezorgd over de beperkte capaciteit voor de aanpak van ondermijning. De rekenkamer wijst daarnaast op de kwetsbaarheid van de eenpittersfunctie met het oog op de gemeentelijke weerbaarheid. Het is het niet mogelijk binnen de eigen organisatie te sparren met anderen over specifieke vraagstukken en er is geen vier-ogenprincipe. 

Geen Bibob-coördinator

Naast deze eenpitter houden twee handhavingsjuristen, vier boa’s en een sociaal rechercheur zich expliciet bezig met de aanpak van ondermijning, maar voor allemaal geldt dat het een (soms klein) onderdeel is van een breder takenpakket. Er is geen Bibob-coördinator die de uitvoering van de Wet Bibob binnen de gemeente coördineert. Vergelijkbare en kleinere gemeenten hebben meer capaciteit beschikbaar hebben voor de aanpak van ondermijning. In de gemeente Amersfoort (158.000 inwoners) is er 2,3 fte voor belegd, terwijl de gemiddelde gemeente (41.000 inwoners) er 3,5 fte voor beschikbaar heeft. ‘Amersfoort is een grote stad en de capaciteit is ingesteld op de omvang van een dorp’, constateert een gesprekspartner. De rekenkamer adviseert de formatiegrootte aan te laten sluiten bij de gemeentegrootte en de aard van de problematiek. ‘Stel een Bibob-coördinator aan.’

Symptoombestrijding

Hoewel gemeenten verantwoordelijk zijn voor het voeren van regie op veiligheid, constateert de rekenkamer dat bij de gemeente Amersfoort de uitwerking van het integraal veiligheidsbeleid in uitvoeringsprogramma’s ontbreekt. ‘Dat leidt tot een werkwijze waarbij onvermijdelijk de waan van de dag leidend is.’ En door het ontbreken van concreet beleid kan er geen verantwoording worden afgelegd over of doelen gehaald worden. Omdat de gemeente Amersfoort maar beperkt zicht heeft op ondermijnende criminaliteit in de gemeente beperkt de aanpak zich tot ‘symptoombestrijding’. De gemeente leunt vooral op politie-informatie, terwijl gemeenten ook over veel informatie beschikken. Die informatiebronnen worden onvoldoende benut. Dat hangt deels samen met het al genoemde capaciteitsprobleem. Het advies is om hiervoor specifiek een data-analist aan te stellen.

Weinig interesse bij gemeenteraad

Ondermijning is geen onderwerp waar de gemeenteraad zich sterk mee bezighoudt, constateert de rekenkamer eveneens. De raad heeft na het vaststellen van het Integraal Veiligheidsprogramma geen beleidsmatige kaders, accenten of prioriteiten gesteld voor de aanpak van ondermijning. Er worden nauwelijks raadsvragen over gesteld en de raad heeft geen wensen of informatiebehoefte over dit onderwerp uitgesproken richting burgemeester. ‘In die context is de informatievoorziening door de burgemeester adequaat.’ Meer informatie van de burgemeester of de politie over de situatie wordt wel op prijs gesteld. De rekenkamer beveelt de raad aan om zich jaarlijks te laten informeren over aard en omvang van ondermijning en dan te bepalen welke accenten er in het beleid moeten zitten. Het onderzoek is afgelopen week gepresenteerd aan de gemeenteraad. Op 27 juni zal de raad het onderzoeksrapport bespreken en daarna besluiten over de aanbevelingen.