Een referendum voor Floriadefeestjes

De Floriade, de start van de Tour de France, Culturele Hoofdstad van Europa, een Europees Kampioenschap in wat-voor-sport-dan-ook. Het zijn mooie evenementen die veel gemeenten en bestuurders graag binnenhalen. Maar aangezien de kosten ervan vaak overschreden worden en de voordelen onduidelijk zijn, kan een referendum helpen bepalen of dat een verstandige keuze is.

Het organiseren van dergelijke grote evenementen heeft voor gemeenten voor- en nadelen. Om met de nadelen te beginnen: Het kost geld, vaak veel geld en vrijwel altijd belastinggeld. Hoe prestigieuzer hoe groter de kosten lijkt het. Door de overschrijding van de kosten voor de Olympische Spelen in Athene ontstond bijvoorbeeld zelfs een tekort op de Griekse begroting. Bovendien lijken dit soort evenementen altijd meer te kosten dan vooraf gedacht. De Floriade die in 2022 ver over budget ging, is daarop geen uitzondering. De Floriade in 2002 en 1992 (de Floriade is een tienjaarlijks evenement) ging het niet veel beter af.

De voordelen zijn vervolgens veel lastiger in geld uit te drukken. In evaluaties van dergelijke evenementen wordt dat wel geprobeerd. Voor zover het gaat om hotelinkomsten en horeca lukt dat nog wel. Daarna wordt het doorgaans vaag en gaat het om vermeende voordelen als ‘onze gemeente op de kaart zetten’ of ‘city branding’. De verwachting is doorgaans dat het evenement via allerlei (infrastructurele) vernieuwingen de gemeente ook op lange termijn voor bedrijven en inwoners aantrekkelijker maakt. Veel bestuurders hebben daarbij wellicht de Olympische Spelen van Barcelona in hun hoofd, maar het is zeer de vraag of voor dat soort langetermijnvoordelen Barcelona niet eerder symbool staat voor de uitzondering dan de regel. En het is wellicht ook het prestige dat meespeelt in de overweging een dergelijk evenement binnen te halen. De start van de Tour de France is voor sommige bestuurders misschien aansprekender dan, laten we zeggen, het terugdringen van de wachtlijsten in de jeugdzorg. Als het echter om de bedragen gaat die met het binnenhalen van een dergelijk evenement gemoeid zijn, zijn dat in veel gevallen realistische afwegingen. Zouden dit soort evenementen daarom niet beter kunnen worden voorgelegd aan inwoners? Via een referendum kunnen ze dan advies geven of de vermeende opbrengsten of maatschappelijke trots die het binnenhalen van een dergelijk evenement opleveren, opwegen tegen de kosten.

Een referendum is een zwaar instrument dat zeker niet zomaar en voor veel onderwerpen moet worden ingezet. We kiezen niet voor niets onze bestuurders die voor ons moeilijke besluiten nemen. Bovendien kosten referenda ook belastinggeld. Maar als het gaat om evenementen die veel geld kosten zonder dat de opbrengsten vooraf duidelijk zijn, zou een volksraadpleging vooraf wellicht met advies kunnen helpen. Ik sluit dan overigens niet uit dat veel evenementen dan nog steeds door kunnen gaan. Niet alles is immers in een financiële kostenbatenanalyse uit te drukken. Maar al te weinig bestuurlijk realisme over wat de gemeenschap wel en niet baat, zou met een referendum soms best wat tegenspraak kunnen gebruiken