PvdA valt terug tot 4e wethouderspartij

De lokale partijen hebben in de formatiebesprekingen van de afgelopen 7 weken hun verkiezingszege bij de raadsverkiezingen van 3 maart verzilverd. Nadat 90 procent van de gemeenten klaar is met de collegeonderhandelingen, blijkt dat de lokale partijen de meeste wethoudersposten hebben gewonnen: 79. De twee andere winnaars zijn D66 en VVD. D66 ziet het aantal wethoudersposten met 62 groeien en de VVD mag 49 wethouders extra begroeten. In absolute cijfers komen de lokale partijen uit op 336 wethouders. Daarmee worden zij veruit de grootste wethoudersleverancier van Nederland, zo blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur.

De grootste verliezer is de PvdA. De partij van ex-partijleider Wouter Bos, die op 3 maart opgetogen reageerde op de verkiezingsuitslag, verliest in de collegevorming bijna de helft van haar wethouders. De PvdA gaat terug van 375 wethouders in de 394 gemeenten waar gemeenteraadsverkiezingen werden gehouden naar 194 wethouders. Met de nog lopende college-onderhandelingen moet de PvdA in staat zijn om boven de tweehonderd wethouders uit te komen. Desondanks verliest de PvdA haar positie als grootste wethouderspartij van Nederland.

Twee andere grote verliezers van de formatiebesprekingen zijn de demissionaire regeringspartijen CDA en ChristenUnie. Beide partijen verliezen een kwart van hun wethouders. Het CDA haalt nadat de stofwolken van de verkiezingen en collegevorming zijn opgetrokken ongeveer evenveel wethouders als de VVD. Het CDA zit met 238 wethouders de VVD op de hielen. De liberalen hebben al 242 wethouders in de boeken staan. Het CDA behoudt waarschijnlijk haar positie als tweede wethouderspartij.

De christen- democraten hebben namelijk twee keer zoveel wethouders (39 om 19) dan de VVD in de gemeenten waar door recente of aanstaande gemeentelijke herindeling op 3 maart geen raadsverkiezingen werden gehouden. Dat verschil lijkt te groot voor de VVD om nog goed te maken in de gemeenten waar de collegevorming nog niet is afgerond. De VVD is na de lokale partijen en het CDA de derde wethouderspartij van het land. De liberalen hebben ruim veertig wethouders meer dan de PvdA. Er moet in de ongeveer veertig gemeenten waar de college-onderhandelingen nog niet klaar zijn een wonder gebeuren, wil de PvdA dat nog goedmaken. Hierbij staan voor de PvdA zo’n vijftig wethoudersposten op het spel. De partij valt terug naar de vierde positie, ook al zou de helft nog bij de sociaal-democraten terechtkomen.