'Provincies opheffen en gemeenten samenvoegen naar Deens voorbeeld'

Pechtold greep het recente debat over de begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken aan om duidelijkheid te scheppen over het standpunt van zijn partij over de bestuurlijke organisatie van Nederland. ‘Laat ik het maar eens duidelijk en scherp zeggen: stop met de provincies en de waterschappen in de huidige vorm.’ De D66-leider vindt dat het kabinet Denemarken als voorbeeld moet nemen. In dat land werd in 2 jaar tijd het aantal provincies en gemeenten door schaalvergroting gereduceerd tot vier regio’s en vijftig gemeenten.

De nieuwe herindelingsgemeenten Oldambt en Horst aan de Maas tonen volgens Pechtold aan dat het bestuur in grote gemeenten ook dicht bij de bevolking kan staan. ‘Op de schaal van zeg 50 duizend inwoners per gemeente kun je enerzijds een prima kwaliteit van bestuur garanderen en kun je anderzijds prima beschikbaar zijn’, aldus Pechtold. De D66-leider stelde tevreden vast dat het herindelingsdebat in deze nieuwe fusiegemeenten laat zien dat ‘er ook veel steun van onderop is om het zo te doen’.

Gemeentelijke herindeling is wat Pechtold betreft niet afhankelijk van een initiatief van onderop, zoals het kabinet en de coalitie van CDA , PvdA en ChristenUnie dat als uitgangspunt hanteren. D66 wil herindeling vanuit Den Haag afdwingen als bestuurders van kleine gemeenten weerstand bieden en kiezen voor samenwerkingsvormen die nauwelijks democratisch te controleren zijn. ‘Als dat te lang duurt zal het Rijk de verantwoordelijkheid moeten nemen’, aldus Pechtold. D66 is zelfs bereid om herindeling op te leggen, zo bevestigde Pechtold expliciet op een vraag daarover van PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen. ‘Soms moet je van bovenaf durven besturen’, aldus de D66-leider.

De fracties van PVV en SP die vinden dat herindeling niet kan zonder een uitspraak van burgers per referendum, vingen bot bij D66, dat normaal een warm pleitbezorger is van referenda. Komt er dan geen referendum voor het Friese volk, zo vroeg PVV ’er Hero Brinkman vanwege het pleidooi van D66 om de provincies op te heffen en over te gaan tot de vorming van vier landsdelen. Het opheffen van provincies en het samenvoegen van gemeenten naar Deens voorbeeld is dé inzet van zijn partij, aldus Pechtold, bij de volgende verkiezingen. ‘Dat is één groot referendum’, aldus de D66-leider. D66 staat er in de peilingen al heel lang goed voor, regeringsdeelname lonkt.

Het doel van de voormalige minister voor bestuurlijke vernieuwing is om het aantal bestuurslagen terug te brengen. ‘Het gaat mij erom dat er sinds Thorbecke, van 1848 tot nu, in Amsterdam zes bestuurslagen zijn gekomen. Ik wil graag opschonen tussen Den Haag en Brussel aan de ene kant en het lokale en regionale bestuur aan de ander kant. De identiteit van Friesland kan prima bestaan zonder dat in Leeuwarden een bestuur zit dat apart over dingen gaat. Dat wil ik doorbreken. Moet dat middels inspraak van onderop? Moeten daar mensen bij betrokken worden? Maak ik het inzet van de verkiezingen door het in mijn verkiezingsprogramma te zetten? Ja.’

Groot dorp

Volgens SP-Kamerlid Ronald van Raak maakt Pechtold zich schuldig aan ‘tekentafeldemocratie’ met zijn pleidooi voor het samenvoegen van provincies en het vormen van uitsluitend grote gemeenten. ‘Dat willen mensen helemaal niet. Men wil geen heel erg grote gemeenten door herindeling of vier heel erg grote provincies die vervolgens de rijksoverheid weer dwars gaan zitten. Waarom niet kiezen voor kleinschaliger, dichter bij de mensen? Waarom geen kleinere provincies? Dan kunnen Friesland, Drenthe en Zeeland blijven bestaan. Waarom die grootheidswaan om vier provincies te gaan maken die dan weer allemaal taken en geld daarvoor moeten krijgen?’ Volgens Pechtold heeft Van Raak een verkeerd beeld van Nederland. ‘Als je één keer gas geeft, ben je Nederland door. Als wij het land bekijken op de schaal van de wereld of van Europa, wonen wij hier in een groot dorp. Laat Van Raak niet doen of Nederland een groot land is.’