Fouten bij benoeming gelderse statenleden

In de Provinciale Staten van Gelderland zijn procedurefouten gemaakt bij de benoeming van nieuwe Statenleden. Een Statenlid van de PVV merkte tot haar verbazing dat zij een dubbele nationaliteit bezit: zowel de Nederlandse als de Turkse.

Omdat bekend is dat het vraagstuk van dubbele nationaliteit bij de PVV een gevoelig item is, was het openbaar worden van deze dubbele nationaliteit een pijnlijk gegeven. De fractie van de PVV gaf aan een onderzoeksbureau opdracht een en ander uit te zoeken. Het onderzoeksbureau raadpleegde mij over de diverse kiesrechtelijke aspecten. Uit een reconstructie van de gang van zaken blijkt dat bij het geloofsbrievenonderzoek in de Staten van Gelderland op bijzondere en enigszins onorthodoxe wijze is geopereerd. 

Vooraf moet worden gemeld dat voorschriften uit de Kieswet zeer strikt moeten worden toegepast. Er is weinig ruimte voor differentiatie en afwijking. Omdat de beroepsprocedures kort zijn vanwege de noodzakelijkheid om snel te kunnen werken, is een grote mate van eenvormigheid en striktheid geboden. Statenleden moeten ten behoeve van het geloofsbrievenonderzoek gegevens verstrekken over het Nederlanderschap en over hun woonplaats. Andere gegevens zijn niet nodig en overbodig. Om die reden moet het aankomende Statenlid zelf het uittreksel opvragen, want dan kan het Statenlid er zelf voor waken dat overige gegevens niet worden verstrekt.

In Gelderland liep het anders. De gemeente Arnhem heeft er de gewoonte van gemaakt om geheel zelfstandig GBA-uittreksels aan de provincie te verstrekken in het kader van de benoeming  van Statenleden. Men beschouwt dit als een soort serviceverlening aan de Provinciale Staten. Een speciaal verzoek daartoe werd niet gedaan, want kennelijk is dit ook in eerdere gevallen op deze wijze gegaan. Door zo te handelen, loopt men risico dat gegevens worden verstrekt die niet per se noodzakelijk zijn. En zo kon het gebeuren dat in het kader van die serviceverlening de dubbele nationaliteit van het betreffende Statenlid werd aangereikt. En zonder dat betrokkene dit wist werd dit gegeven ook al snel algemeen bekend.

De affaire is des te pijnlijker nu enige tijd geleden de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken in een circulaire aan de gemeenten erop heeft gewezen dat uiterst zorgvuldig moet worden omgegaan met het vermelden van dubbele nationaliteit op uittreksels van deze aard. Vermelding daarvan kan schadelijk zijn voor betrokkenen, immers ook werkgevers en anderen zouden door de vermelding van dit gegeven beïnvloed kunnen worden. Gezien de algemene maatschappelijke discussie over deze materie dringt de staatssecretaris er bij de gemeenten op aan hier zeer zorgvuldig mee om te gaan.

Nu heeft deze richtlijn van de staatssecretaris maar een beperkte juridische betekenis. Gemeenten zijn niet per se verplicht om deze richtlijn geheel in acht te nemen. Voor de Gelderse kwestie is deze richtlijn in zoverre van betekenis dat de gemeente Arnhem niet kan betogen dat ze van de gevoeligheid van dit aspect niet op de hoogte was. De gemeente besloot namelijk weloverwogen om van de richtlijn af te wijken. Door echter spontaan een uittreksel te verschaffen, ontnam de gemeente de mogelijkheid aan betrokkene om de gegevens gecorrigeerd te krijgen en die handelwijze staat op uiterst gespannen voet met de strikte wettelijke regelingen op dit punt.

Ook het Gelderse geloofsbrievenonderzoek verdient niet de schoonheidsprijs. In sommige gevallen waren GBA-uittreksels onvolledig en dat heeft men aangevuld met kopieën van paspoorten. Ook die handelwijze is niet zorgvuldig genoeg. Niet voor niets verplicht de Kieswet om uittreksels uit het GBA in te leveren. Kopieën van paspoorten mogen niet als vervanging of aanvulling worden gebruikt.

Nu de zaak eenmaal zo is gelopen, zou men verwachten dat de hand in eigen boezem gaat en hier lering uit wordt getrokken en voortaan op dit punt de hoogste zorgvuldigheid in acht wordt genomen. Uit diverse reacties van provincie en gemeente Arnhem blijkt echter dat men nogal verkrampt op dit dossier reageert en zelfs enig leedvermaak over het ongelukkige PVV-Statenlid is niet ver weg. Dat deze reacties van een weinig hoogstaand niveau zijn en ondermaats, behoeft verder nauwelijks enig betoog.