Politiek met een grote P

Ook voor bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers is goed bestuur van groot belang. De voorzieningen en diensten van de gemeente worden daarop beoordeeld.

Burgers zijn echter ook kiezers en daarvoor is het van belang dat politieke groeperingen die in de gemeenteraad zijn vertegenwoordigd een herkenbaar politiek profiel ontwikkelen. Burgers vinden goed bestuur vanzelfsprekend. Is dat onder de maat dan worden bestuurders daar bij verkiezingen op afgerekend. Maar ook indien dat bestuur geheel aan de maat is, levert dat veelal niet veel electorale vruchten op.

Voor politieke groeperingen is het nemen van bestuursverantwoordelijkheid dan ook niet voldoende. Dat betekent dat in het college en in de raad bestuurlijk moet worden samengewerkt, maar ook politiek moet worden bedreven. Iedere groepering die daarvoor wegduikt, krijgt dat bij de volgende verkiezing vol op de boterham. Het is om die reden dat veel fractievoorzitters, ook van de collegepartijen, het politieke profiel voor hun rekening nemen, terwijl wethouders als bestuurders verantwoordelijk zijn. Een dergelijke taakverdeling is in beginsel adequaat.

Voorwaarde is wel dat er ook voldoende ruimte is om dat gewenste politieke profiel te ontwikkelen. In veel gemeenten is dat een klemmend probleem omdat de meeste tijd in de gemeenteraad wordt besteed aan allerlei zaken waar die profilering niet of nauwelijks mogelijk is. En als er dan al eens politiek gedruis optreedt, dan is het veelal politiek met een kleine p. Persoonlijke incidenten, relletjes, financiële fouten, onverenigbare humeuren, belangenbehartiging, verkeerde bestuurlijke inschattingen etcetera, zijn daarvan de ingrediënten.

Met die vorm van politiek bedrijven is geen kiezer te winnen. Eerder veroorzaakt dat afkeer van de politiek en de opkomst van politieke groeperingen die het met bestuursverantwoordelijkheid niet zo nauw nemen. Het ontwikkelen van een succesvol politiek profiel moet dan ook aan andere en hogere eisen voldoen. Er moet politiek met een grote P worden bedreven.

Een van de methoden daarvoor is die van het politieke project. Per jaar worden de grote politieke keuzes in de gemeente geïnventariseerd. Uit die groslijst kiest de raad enkele politieke projecten, waarvoor veel tijd en ruimte wordt gereserveerd. College en ambtelijke dienst ontwikkelen daarvoor minimaal twee open voorstellen.

Nauwkeurig wordt aangeven hoe het besluitvormingstraject in elkaar steekt: wie doet wat en wanneer. Waar mogelijk worden burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven bij het besluitvormingstraject betrokken. Met behulp van de media worden voorlichting, debatten en oplopen georganiseerd. Waar mogelijk moet aan alle politieke groeperingen ruimte worden gelaten zich op deze thema’s te profileren. De collegesamenwerking zou daarbij niet als een knellend verband moeten werken. In collegeprogramma’s kan anticiperend daarop met open kwesties worden gewerkt. Via deze en andere methodieken kan politieke strijd op goed niveau worden geleverd met bestuurlijke resultaten waar een ieder baat bij heeft.

Een dergelijke werkwijze in gemeenteraden vergt scherpe keuzes in de wijze van werken en uitgangspunten die breed moeten worden gedeeld. Vooral de raadsgriffiers zijn in dat proces cruciaal. Het werken met de figuur van het ‘politieke project’ kan namelijk alleen slagen indien de raad bereid is om hiermee te experimenteren en inziet welk belang hiermee is gediend. Dat impliceert scherpe keuzes in het werkprogramma van de raad. Nu loopt in de meeste raden de agenda vol door activiteiten van het college. In deze nieuwe werkwijze moet de gemeenteraad een veel groter stempel op die agenda drukken.