Den Haag dacht niet aan publiek belang cultuurcomplex

Den Haag is nog meer geld kwijt aan het grote cultuurcomplex Amare dan gedacht. De kosten lopen in de komende decennia op tot minstens 520 miljoen euro, en misschien zelfs wel 658 miljoen euro. Dat is twee tot drie keer zo veel als de bouw zelf kostte. Dat concludeert een enquêtecommissie van de Haagse raad na een onderzoek naar de moeizame ontwikkeling van het gebouw in het centrum van de hofstad.

Volgens de commissie heeft Den Haag "door contractuele verplichtingen vrijwel geen ruimte om deze toekomstige uitgaven niet te doen". Ook eist de Belastingdienst een nabetaling op.

Niet nagedacht

De gemeente heeft niet goed nagedacht over wat de samenleving heeft aan het grote cultuurcomplex Amare in het centrum van de stad. "Het publiek belang van Amare is verwaarloosd", concludeert een enquêtecommissie van de Haagse raad na een onderzoek naar de moeizame ontwikkeling van het gebouw.

Moeizaam proces

Amare werd in 2021 in gebruik genomen. Het is de thuisbasis van onder meer het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. De ontwikkeling ervan was een moeizaam proces. Meerdere plannen werden ontwikkeld en daarna teruggedraaid, het duurde ongeveer vijftien jaar voor de bouw überhaupt begon. De kosten waren tientallen miljoenen euro's hoger dan begroot. Daarom besloot de raad tot een soort parlementaire enquête, de eerste in de Haagse geschiedenis.

Duur gebouw

Volgens het eindrapport dachten de burgemeester en wethouders, de ambtenaren en de gemeenteraad meer aan het gebouw zelf dan aan de artiesten die er later zouden moeten optreden en aan de bezoekers die daarnaar zouden komen kijken. "Het resultaat is dat er een duur gebouw staat van hoge kwaliteit, onder meer met een concertzaal met akoestiek van wereldklasse, maar dat er geen budget is voorzien om een programmering te verzorgen die bij een dergelijk cultuurgebouw past."

Verbetering van het aanbod kan tientallen miljoenen euro's kosten, en misschien wel meer dan 100 miljoen, afhankelijk van de keuzes van de gemeenteraad.

Wensdenken

De raadsleden concluderen na hun onderzoek dat de kosten niet realistisch zijn ingeschat, het eindrapport spreekt van "wensdenken". De gemeente wilde tijdens de ontwikkeling dat de kosten omlaag zouden gaan, maar de eisen werden daar niet op aangepast. Een plan uit 2013 was 32,4 procent goedkoper dan een plan uit 2009, maar de oppervlakte van het gebouw nam met 6,3 procent toe, noemt de enquête als voorbeeld.

Geen tegengeluid

De gemeente keek volgens het verslag ook niet of politieke keuzes wel haalbaar of wenselijk waren. "Beslissingen worden uitgevoerd omdat de wethouder het wil, ook wanneer er onvoldoende argumentatie voor is. Ambtenaren kregen en namen geen ruimte om tegengeluid te geven."

Prestigeobject

"Deze bizar hoge bedragen zijn het gevolg van elitaire partijen en wethouders die Amare als hun speeltje zagen en er alles aan gedaan hebben om dit prestigeobject er koste wat het kost doorheen te drukken", stelt oud-wethouder Richard de Mos. Hij leidt de grootste partij in de gemeenteraad, Hart voor Den Haag, en zijn partijgenoot Arjen Dubbelaar was voorzitter van de enquêtecommissie.

Cultuurverandering

De Haagse VVD noemt de conclusies "buitengewoon pijnlijk" en zegt dat een cultuurverandering in het stadhuis nodig is. Volgens de lokale SP liegen de conclusies er niet om. "Misleiding van de raad en een gebrek aan openheid rond een project met enorme financiële consequenties zijn tekenend voor een diepgeworteld cultuurprobleem", stelt fractievoorzitter Lesley Arp. De Partij voor de Dieren spreekt van "een aaneenschakeling van list, bedrog en incompetentie", de PVV heeft het over "schokkende bevindingen die niet verbazen" en GroenLinks zegt dat het rapport onthutsend is.

Teleurgesteld

De Haagse Stadspartij was een groot tegenstander van het complex. Dat leverde de lokale partij in 2014 een goede verkiezingsuitslag op. De toenmalige partijleider Joris Wijsmuller werd als wethouder verantwoordelijk voor het project waartegen hij zich fel had verzet. Hij heeft inmiddels de politiek verlaten. Zijn partij zegt nu in een reactie dat bij meerdere colleges "niet het publieke belang centraal stond, maar politieke afwegingen. Wij zijn teleurgesteld dat onze deelname aan een van die colleges dit patroon niet heeft kunnen doorbreken."