Onderzoek in Bladel naar 'federatie Kempen'

De gemeenteraad in Bladel heeft groen licht gegeven voor onderzoek naar een nieuwe bestuursvorm voor de gemeente en vier beoogde partners; een federatief verband. Voordat het überhaupt zover komt, zou daarvoor eerst de Wet Gemeenschappelijke Regelingen en de Gemeentewet moeten worden aangepast.

Federatieraad                                                                                                                                             

Het college adviseerde de raad om een onderzoek te laten uitvoeren naar een federatie van Kempengemeenten (Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden). In zo’n verband blijven al die gemeenten in feite bestaan en wordt voor de gezamenlijke beleidsterreinen een nieuwe federatieraad gekozen door de inwoners. De federatieraad kiest daarop een federaal bestuur.  Waarnemend burgemeester van Bladel Peter Maas (CDA) licht toe: ‘Op deze manier krijgen we een democratische controle over het samenwerkingsproces die er nu nog niet is én blijven de afzonderlijke gemeenten –integendeel van de situatie bij een fusie- bestaan zodat besluitvorming en bestuur dicht bij de burger blijven’. Binnen het huidige verband onder een Gemeenschappelijke Regeling (GR) werken de Kempengemeenten sinds 2010 samen op het gebied van ICT, het sociaal domein, vergunningsverlening, toezicht en handhaving, jeugdhulp en personeel en organisatie. Het samenwerkingsverband wordt momenteel bestuurd door de burgemeesters, de colleges en de gemeentesecretarissen van de deelnemende gemeenten.

Provincie

De aanleiding voor het onderzoek is volgens Maas tweeledig: ‘We zijn recent gaan bekijken hoe we de aansturing van de GR kunnen herijken en verbeteren. De samenwerking is vaak nog niet consistent omdat deelnemende gemeenten nog regelmatig kiezen niet mee te werken aan afzonderlijke onderdelen van de samenwerking. Ook laat de democratische controle te wensen over. Bij Brabantse gemeenten ligt momenteel ook een verzoek vanuit de provincie om zich te bezinnen op de uitdagingen van de komende jaren en de bestuursvormen waarbinnen die het beste kunnen worden aangepakt. Qua federale beleidsterreinen denk ik dan bijvoorbeeld aan economie, ruimtelijke ordening en verkeer en mobiliteit.’ Maas benadrukt daarbij dat het niet de bedoeling is dat er extra besluitvormings- en bestuurslagen ontstaan. ‘Wat bij een federatieraad komt te liggen, ligt dan niet meer bij de afzonderlijke gemeenteraden en vice versa.’

Partners

Met het onderzoek naar de mogelijkheden van een federatie wordt ook mogelijk tegemoetgekomen aan de wensen van de beoogde partners. In het kader van de bestuurlijke vernieuwingsopdracht van de provincie hebben de partners Eersel en Reusel –de Mierden de voorkeur gegeven aan herindeling, terwijl Bergeijk liever zelfstandig blijft. De gemeente Oirschot heeft nog geen standpunt bepaald.

Haalbaarheid

Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga ziet geen kansen voor een federatief verband. ‘Om af te wijken van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen en de Gemeentewet is in dit geval een experimenteerartikel nodig en dat is er simpelweg niet. De gemeente Bladel zou een model kunnen voorleggen aan de Tweede Kamer en de minister van Binnenlandse Zaken, maar voor zoiets door het wetgevingsproces is gegaan, zijn we alweer twee of drie jaar verder’.