Oei die groei

Waarom? Na en naast dominante maatschappelijke bewegingen bestaan altijd onderstromen of ontstaan tegenbewegingen. Sinds globalisering wereldwijd zichtbaar is, krijgt de meer nationalistische onderstroom ook meer aanhang, van Trump tot Baudet en Buma. Nu de VN-klimaatdoelen internationaal en hier maar moeizaam kunnen worden behaald, is er behoefte aan groene alternatieve levensstijlen, van GroenLinks tot groenrechts. Omdat de bio-industrie voortgaat, groeit ook de aandacht voor veganisme en de Dierenpartij.

En nu de economie wereldwijd piekt, ontstaat er behoefte aan een krachtiger tegengeluid. Dat is van alle tijden maar popt soms weer even krachtiger op, zoals nu. Raworth geeft ruimte aan die tegenstem, aan de onderstroom van ongenoegen tegen groeiende welvaartsverschillen, kapitaalaccumulatie bij weinigen, ecologische uitputting, kennismonopolies en zo meer. Haar goed navolgbare kernidee is dat we wereldwijd een sociaal minimum moeten borgen voor de armsten en een ecologisch maximum voor onze levensstijl.

Daarbinnen moet het economisch spel gespeeld worden, liefst op een nieuwe wijze. Maar zoals de neo-liberale marktadepten in een vaststaande denktraditie staan, is ook Raworth allesbehalve origineel. Ze put uit vele eerdere bronnen, van Occupy tot Oxfam, van Piketty tot Naomi Klein.

Raworth denkt groot en bestrijdt neo-liberale denkers, politici, investeerders, ondernemers, bankiers, economenopleiders en nog wat meer groepen met een boodschap die niet heel concreet wordt. Opmerkelijk daarom is dat het boek snel populair is geworden, met weliswaar aansprekende praktijkverhalen maar veelal toch economische en theoretische verhandelingen die niet altijd ‘makkelijk’ weglezen.

Misschien is er daarom ook een uitdaging te doordenken waarom de ‘bovenstroom’ schijnbaar nog steeds dominant blijft. Is Raworth als de Griekse dramafiguur Cassandra die het noodlot aan ziet komen maar uiteindelijk niet wordt gehoord? Is haar alternatieve economie en maatschappijopvatting niet aansprekend genoeg? Is het kapitalisme te flexibel doordat het steeds weer inspeelt op veranderende omstandigheden? Stof genoeg tot doordenken.

Citaat uit het boek:
‘Ongelijkheid beschadigt het weefsel van de gehele samenleving’

Donuteconomie – in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw, Kate Raworth, Nieuw Amsterdam, 352 pagina’s; 24,99 euro

Tips: Raworth on tour
De Britse Kate Raworth werkt voor het Environmental Change Institute van de Universiteit van Oxford. Daarvoor werkte ze als onderzoeker voor Oxfam. Ze is goed te volgen via haar eigen website KateRaworth. com waar haar boeken en publicaties te vinden zijn alsook Youtube-filmpjes en interviews. In Nederland verschijnt ze regelmatig voor lezingen en discussies.

De eerste twee weken van dit jaar maakte ze een tour door ons land, met een afsluitend optreden op 11 januari bij Triodos Bank in Zeist. VPRO Tegenlicht maakte een uitzending over haar werk (45 minuten) die eind november 2017 werd uitgezonden en digitaal eenvoudig terug te vinden is: https://www.vpro.nl/programmas/ tegenlicht/kijk/afleveringen/ 2017-2018/de-donut-economie. html

In dezelfde traditie staan de publicaties van de Canadese journaliste Naomi Klein over het rampenkapitalisme (met boeken als No logo, De shock-doctrine). In hetzelfde rijtje past natuurlijk ook de beststeller van de Franse econoom en hoogleraar Thomas Piketty, Kapitaal in de 21e eeuw, over kapitaalaccumulatie bij een kleine groep. Piketty groeide vanwege zijn boek uit tot een symbool in de strijd tegen de toenemende economische ongelijkheid.