Nuth maakt schoon schip

Welk raadslid, welke wethouder men ook benadert, bestuurlijk Nuth houdt dezer dagen de kaken stijf op elkaar. Geen woord over de affaire die leidde tot het aftreden van wethouder Kockelkoren, voor de tweede keer nog wel. Er zijn afspraken gemaakt, klinkt het. Geen oude koeien uit de sloot, het moet maar eens afgelopen zijn, de blik moet weer op de toekomst gericht. Wie per se inlichtingen wil kan bij de burgemeester terecht, en alleen bij hem.

Burgemeester Hubert Vos (CDA) was al ruim een jaar waarnemend burgemeester en is zojuist, half september 2008, regulier benoemd. Hij huldigt een opmerkelijke opvatting over het woordvoerderschap in dezen: ‘De afspraak met de raad is dat niemand er nog op ingaat behalve ik. En ik hoef dan alleen maar te zeggen dat ik niets zeg.’ Want, vertelt hij er nog wel bij, het gaat allemaal terug naar de declaratieaffaire uit 2006. ‘Een ouwe zaak, dus ik snap niet waarom de media er telkens weer op terugkomen.’

Centraal in de hele affaire staat Huub Kockelkoren, prominent PvdA’er in de gemeente en in 2006 al acht jaar wethouder. De andere hoofdrolspeler is oud-burgemeester Headly Binderhagel (CDA). De twee, dat wil zelfs Vos nog wel erkennen, hadden moeite met elkaar. ‘Het dateert’, vertelt een ingewijde die alleen anoniem zijn verhaal kwijt wil, ‘al van het begin van Binderhagels ambtsperiode. Als sollicitant zou hij in een te duur hotel hebben verbleven.

Waar Kockelkoren een steile en sobere man is, gaat Binderhagel graag prat op zijn belangrijke connecties – van een telefoontje van Ruud Lubbers tijdens een vergadering blijft niemand onkundig – en ontvangt hij relaties liefst in de wat betere restaurants. Hij voelde zich te groot voor Nuth. Maar vergeet niet, hij was binnengehaald op basis van een profielschets die hem aanspoorde om Nuth op de kaart te zetten. Kockelkoren had liever een lintenknipper gezien.’

Binderhagel blijkt beter bij de bevolking dan bij bestuur en raad te liggen. En met Kockelkoren botert het helemaal niet. Die besluit om in het ambtelijk apparaat navraag te doen over de wijze van declareren van de burgemeester. Met instemming van zijn collega van financiën, zegt hij achteraf. Een leidinggevende ambtenaar kaart het aan bij de burgemeester en de zaak, het is begin 2006, ontploft.

Binderhagel schakelt twee hoogleraren, Hans Engels uit Groningen en Margriet Overkleeft-Verburg uit Rotterdam, in (‘vriendjes’, zegt de huidige PvdA-fractievoorzitter in de raad) om de zaak bestuursrechtelijk te onderzoeken. Hun rapport is weinig vriendelijk voor de nieuwsgierige wethouder. De raad steunt dat oordeel en Kockelkoren moet het veld ruimen, enkele dagen voor de raadsverkiezingen. Binderhagel kon opgelucht adem halen.

Tot enige weken later. Kockelkoren blijkt tijdens de raadsverkiezingen de grootste stemmentrekker van Nuth en de PvdA-fractie verdubbelt mede op grond van de landelijke golf. Kort daarop keert Kockelkoren terug in het nieuwe college. Samen met Leefbaar Nuth en de VVD.

Waarom zo duur

Schone lei? Geenszins. De declaratiekwestie ziekt door, zelfs nadat er alsnog een officieel onderzoek was verricht, nu door de rekenkamercommissie die een aantal gemeenten in de regio van advies dient. Het ging om declaraties van het voltallige, voormalige college plus de gemeentesecretaris. De opdracht daartoe was verleend tijdens dezelfde vergadering als die waarin de wethouder was weggestuurd.

De commissie rapporteert in juni 2006 en pleit iedereen vrij:‘de rekenkamercommissie stelt vast dat representatie en declaratiegedrag de politieke en bestuurlijke verhoudingen in Nuth niet hoeven te belasten’. Maar Kockelkoren en ook de huidige PvdA-fractievoorzitter Funs Pluijmaekers zagen en zien dat anders. Die laatste: ‘Die uitgaven waren dan niet onrechtmatig, maar moest het allemaal zo duur zijn?’ Wat de wethouder nog het meeste griefde was de reden waarom hij een paar maanden eerder, in maart 2006, had moeten aftreden: zijn eigenmachtige onderzoek was onrechtmatig genoemd.

Kockelkoren zint op rehabilitatie en probeert zijn gelijk elders te halen, bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. We zijn dan in 2007, als burgemeester Binderhagel al geruime tijd met een ernstige ziekte is uitgeschakeld en vervangen wordt door waarnemend burgemeester Hubert Vos. Of de VNG maar eens een oordeel wilde geven over Kockelkorens gedrag. Dat kwam er, zij het niet het gehoopte: de wethouder had inderdaad alle grenzen overschreden. Anders dan hij dacht waren personeelsdossiers noch salarisstroken en betalingsgegevens voor hem toegankelijk.

Dat lijkt glashelder, maar Kockelkoren mailt in september 2007 aan burgemeester Vos en aan de fractievoorzitters het omgekeerde: de VNG had hem gelijk gegeven, hij mocht best door de collega van financiën gemandateerd worden om financiële gegevens in te zien. Een half jaar later, we zijn dan in maart van dit jaar, schrijft hij dat opnieuw in een brief aan burgemeester Vos. ‘Een onjuiste weergave van de feiten’, concludeert het College voor Arbeidszaken van de VNG daarover. Kockelkoren deed meer verkeerd in de ogen van de VNG: hij had de verkregen financiële informatie niet binnen het college gehouden, zoals hij de VNG had voorgespiegeld, maar aan derden doorgespeeld. Daarmee was ook de VNG zelf ‘misleid.’

Die laatste vaststelling belandde afgelopen september als kop in Dagblad De Limburger, dat de hand had weten te leggen op de VNG-correspondentie en er rechtstreeks uit citeerde. Daarmee barst de bom. Voor Kockelkoren is de maat vol: het college diende zich te distantiëren van deze berichtgeving, want hij heeft niemand misleid. Opnieuw gebeurt er niets.

Kockelkoren houdt vervolgens op 23 september een emotionele speech in de gemeenteraad: hij treedt af. Hij, en met hem de gemeente, is onrechtvaardig behandeld maar niemand die daarop reageert. ‘Nuth hoopt dat het overwaait’, zegt hij sarcastisch. Daarmee heeft de gemeente ‘haar zelfrespect verloren’. Er is sprake van een ‘cultuur’ die slecht is voor gemeente en inwoners.

Toelichting geeft hij niet, klinkt het aan de telefoon. Dat geldt dus ook voor raad en wethouders. Maar intussen laat menigeen doorschemeren dat Kockelkoren weinig steun krijgt voor zijn diagnose van de gemeentelijke psyche. Zelfs zijn eigen fractievoorzitter Pluijmaekers zegt relativerend over die verkeerde ‘cultuur’: ‘Hij heeft het over wat hij zelf meemaakte.’ Verder klinkt er ook enige opluchting: nu de kemphanen Binderhagel en Kockelkoren definitief van het toneel verdwenen zijn kan de gemeente voort, zonder persoonlijke oorlogjes in de bestuurlijke gelederen. Ook is de sfeer in het college beter, na een wisseling van de wacht afgelopen mei, toen het CDA de VVD in het college verving. Pluijmaekers van de PvdA: ‘De onderlinge verhoudingen lagen toen zo’n beetje rond het vriespunt.’

Hoe dan ook, als alles volgens plan verloopt zullen de berichten uit Nuth voortaan vrolijker zijn. De nieuwe gemeentesecretaris François van Vloten: ‘We hebben besloten tot een nieuw communicatiebeleid. We gaan voortaan meer onze successen vieren, actief naar buiten brengen wat er allemaal goed gaat.

Nuth optimistisch over eigen bestuurskracht

In november komt er in Nuth opnieuw een visitatiecommissie langs met de zogeheten bestuurskrachtmonitor. Volgens gemeentesecretaris Van Vloten ziet Nuth de commissie deze keer met vertrouwen tegemoet. De conclusies uit 2003 leverden een ‘matig’ tot ‘voldoende’ op en dat, verwacht hij, zal nu beter zijn. ‘De affaire Kockelkoren speelt hierbij geen rol, die heeft geen impact op onze bestuurskracht. Er is keihard gewerkt. Vorige keer ontbrak het aan een strategische visie: die ligt er nu. En er is goede voortgang bij de grotere dossiers, zoals een tweetal brede scholen, de bouw van een zorginstelling.’

Zou een slechte uitkomst consequenties voor de zelfstandigheid van de gemeente kunnen hebben? Komt herindeling dan dichterbij? Dat ziet men in Nuth hoegenaamd niet. Wel kreeg de burgemeester de opdracht een hernieuwde aansluiting bij het samenwerkingsverband Parkstad te onderzoeken. Een aantal jaren geleden stapte de gemeente daar uit. Bestuurskundige Arno Korsten van de Open Universiteit: ‘Het is de vraag of die aansluiting doorgaat. Een aantal kernen van Nuth heeft niets met Parkstad. En wat herindeling betreft, de gemeente is al ‘geherindeeld’, ze hebben al twintigduizend inwoners. Het kabinet gaat bovendien uit van noodzakelijk draagvlak van onderop. Dus heel bang hoeven ze niet te zijn.’