Wienen: ‘Burgemeesterschap is niet levensgevaarlijk’

Lopen of fietsen door zijn stad is er voor Haarlems bedreigde burgemeester Jos Wienen (CDA) niet meer bij. Terwijl hij het spontane contact met de inwoners juist ‘een feestje’ vond. ‘Ik relativeer het gevaar, maar zie ontwikkelingen waardoor het heftiger wordt.’

Na de vraag hoe hij het afgelopen jaar zou willen omschrijven blijft het lang stil. Dan noemt hij het tweede half jaar onverwachts turbulent en ongemakkelijk vanwege de noodzaak van beveiliging. ‘Dat was een flinke schok.’ Hij dacht dat het na enkele weken voorbij zou zijn, maar in oktober werd het regime juist strenger. Buiten het stadhuis staan vier zwaarbewapende beveiligers en ook binnen is te merken dat niets ongezien blijft als de burgemeester aanwezig is.

In hoeverre beperken de maatregelen uw ambtsuitoefening?
‘Ik heb ervoor gekozen mijn werk hetzelfde te blijven doen en de beveiliging maakt dat mogelijk. Ik vind het erg jammer dat ik het spontane contact met de burgers mis, maar kan bij alle vergaderingen en bijeenkomsten zijn. De enige uitzondering was de ontvangst van Sinterklaas. Dat was mijn eigen keuze. Ik ga niet op dat feest met die zwaarbewapende agenten om me heen lopen. Die ontvangst is toch al uit de hand aan het lopen door de meningsverschillen rond Zwarte Piet, dus ga ik dat niet versterken.’

Bent u een andere burgemeester geworden dan voorheen?
‘Nee, ik doe mijn werk tamelijk onbevangen. Ik vind niet dat ik daarin anders functioneer. Mensen die het niet weten, zouden het niet aan me merken. Ik voel me ook niet onveilig of opgejaagd. En tegenover het mindere directe contact met inwoners staan de hartverwarmende reacties van de Haarlemmers. Ik krijg veel kaarten, brieven, kleine cadeautjes en er was een grote manifestatie op de Grote Markt als steunbetuiging. Mensen leven mee en zijn betrokken. Daardoor ben je weer extra met mensen in contact en dat compenseert dat mindere contact. Het is een geluk bij een ongeluk.’

Had u al eerder ervaring met beveiliging?
‘Nee, wel met dreiging en incidenten. Stenen door de ruit. Kentekenplaten van de auto. Dat was in Katwijk. In Haarlem is in twee jaar lang niets gebeurd. We moeten dus niet de indruk wekken dat het burgemeesterschap levensgevaarlijk is. Ik relativeer het gevaar, maar zie ontwikkelingen waardoor het heftiger wordt. Het vervelendste wat ik ooit heb meegemaakt was in 1995, toen ik wethouder was in Ridderkerk. Er stond midden in de nacht een verward persoon voor mijn deur amok te maken. Twee weken later stak die persoon iemand in zijn hals. Die heeft het op het nippertje overleefd. Dan weet je dus ook hoe gevaarlijk het kan zijn. Als ik die deur had opengedaan, weet ik niet wat er was gebeurd. Ik ben ook eens met de dood bedreigd door een drugsdealer in Katwijk. Die is dezelfde dag nog aangehouden en daarvoor veroordeeld.’

Wat doet dat soort incidenten met u?
‘Ik ben vrij nuchter. De eerste keer vond ik het vervelendst, omdat het bij je thuis gebeurt en ’s nachts en ook door wat er geroepen werd, waar je gezin ook onderdeel van is. Dat is heel vervelend en naar. Zelf ben ik niet snel bang en heb ik er niet veel last van. Ik merk dat de emoties soms hoog oplopen en je soms wordt bedreigd. Ook op internet, tijdens de grote asielinstroom [Wienen was voorzitter van de VNG-commissie Asiel en Integratie, red]. Daar werden onvoorstelbare teksten gebruikt. Dat is wel bedreigend, net als de confrontatie met mensen die op bepaalde thema’s heel geladen zijn. Het gesprek aangaan helpt al enorm en draagt bij aan een betere sfeer.’

Hoe belangrijk is de steun thuis?
‘Het heeft twee kanten. Voor mijzelf is het zo dat ik dit beroep heb gekozen en daar zitten zekere risico’s aan. Mijn gezin heeft er niet voor gekozen, maar wordt er wel mee geconfronteerd. Dat is vervelend voor hen en mij. Maar we hebben wel iets van: we slaan ons er samen wel doorheen.’

Ze zeggen niet: pak het eens anders aan, pas nou toch op.
‘Nee, ik kan me wel voorstellen dat er gezinsleden zijn die zeggen: is dit het waard? Stop ermee. Maar dat is bij mij nooit gebeurd.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 23 van deze week (inlog)