Inkomsten uit gemeentefonds ‘punt van zorg’

Normaal gesproken komen de colleges van de vier grootste steden, de G4, op Prinsjesdag samen in het Mauritshuis, waar zij dan de Troonrede bekijken en reacties geven op de Miljoenennota. Nu gooit corona roet in het eten en moest een belrondje volstaan om de reacties van een aantal bestuurders op te tekenen. De passages over corona in de Troonrede worden goed ontvangen. Wethouders zijn blij met het Groeifonds, maar hebben zorgen over hun financiën, de woningbouw en de kwetsbaren in hun steden.

Wethouder Laurens Ivens (Amsterdam, SP, Wonen en Bouwen):

'Het kabinet blijft pleisters plakken en pakt de structurele problemen op de woningmarkt wederom niet aan. Structurele oplossingen worden aan een volgend kabinet gelaten en dat verdiept de wooncrisis. Ondanks de korting op de verhuurdersheffing moeten corporaties nog altijd 1,5 miljard per jaar afdragen aan het Rijk. Geld dat nu niet in betaalbare woningen kan worden geïnvesteerd: de verhuurderheffing blijft de rem op de nieuwbouw. Het versnellen van de woningbouw is mooi maar betekent niet dat er meer betaalbare woningen bijkomen. Wel dat de planvoorraad eerder opdroogt. Om de woningnood te verlichten is afschaffing van de verhuurdersheffing en het op gang houden van gebiedsontwikkeling noodzakelijk. Het is goed om te zien dat het rijk voor het eerst in jaren de regie weer naar zich toe trekt wat betreft gebiedsontwikkeling, maar dat kan alleen als daar ook voldoende geld voor beschikbaar wordt gesteld. Positieve kanttekening bij de plannen is dat mensen met een hoge huur en een laag inkomen huurverlaging kunnen krijgen. In Amsterdam hebben we dit al eerder gedaan met positief gevolg. Het Amsterdamse woonlastenakkoord maakt de minister nu landelijk en ze maakt er geld voor vrij.'

 

---

Wethouder Michiel Grauss (Rotterdam, CU-SGP, armoedebestrijding, schuldenaanpak, informele zorg):


Foto: Casper Rila

‘Veel Rotterdammers met weinig financiële reserves zijn door de coronacrisis in korte tijd in de schulden gekomen. Ook een groot aantal gezinnen hadden acuut steun nodig voor thuisonderwijs met laptops. Er zijn een aantal kwetsbaarheden pijnlijk zichtbaar geworden. Met de Rotterdamse corona-aanpak armoede en schulden zetten we extra in om door de coronacrisis getroffen jongeren, flexwerkers en zzp’ers te ondersteunen.

Het kabinet ziet de aandachtspunten ook en zet goede stappen door extra middelen voor armoedebestrijding en schuldenaanpak beschikbaar te stellen maar ook aandacht te hebben voor de onderliggende problematiek, zoals kwetsbaarheid van zzp’ers en flexwerkers en grote private schulden. Ik zie de positieve maatregelen van het kabinet. Goed dat het kabinet ook maatregelen neemt. Tegelijk maak ik mij nog steeds zorgen over de meest kwetsbare inkomensgroepen. Profiteren zij wel voldoende van deze maatregelen? Tegelijkertijd staan we nog voor uitdagingen. Het is belangrijk om zowel op gemeentelijk als landelijk niveau aandacht ook voor deze groepen te houden. De oplossing bij het voorkomen en aanpakken van armoede en schulden ligt niet alleen bij extra financiële middelen. Maar ook bij het sneller doorvoeren van aanpassingen die het mogelijk maken sneller en eerder schulden te regelen.

Dank aan het kabinet voor de impuls rondom het aanpakken van financiële problemen, en nu graag op volle kracht vooruit om sneller coronaschulden weg te werken met bijvoorbeeld het voorgestelde waarborgfonds.’

---

 

Wethouder Victor Everhardt (Amsterdam, D66, financiën en economische zaken):



'Het is goed dat het kabinet grote investeringen naar voren haalt en onder andere investeert in de arbeidsmarkt, woningmarkt, economie, infrastructuur en stikstofaanpak. Anticyclisch investeren is juist in een crisis belangrijk. Niet alleen volgend jaar, maar ook de komende jaren zijn voor het economisch herstel van Nederland en haar gemeenten, zoals Amsterdam, stevige investeringen vanuit Den Haag cruciaal. Zodat gemeenten genoeg slagkracht hebben om te kunnen investeren, om zo de economie zo snel mogelijk weer op gang te brengen en de werkloosheid te beperken.'

 

---

Wethouder Eelco Eerenberg (Utrecht, D66, milieu, emissieloos verkeer, jeugd en jeugdzorg):


Foto: Desiree Meulemans

‘De troonrede gaf op een goede manier aandacht aan de huidige coronasituatie. Ik vond dat er een juiste balans is gevonden tussen de beperkingen door het coronavirus en het menselijk leed. En ik  vond ook dat perspectief werd geschetst om de effecten van corona op economie en samenleving maximaal te minimaliseren. Dat is een erkenning van de huidige situatie. Dat perspectief voor individuen, ondernemers en ook mensen met een beperking vond ik heel mooi en ook passend bij het moment. Dat was wel weer even nodig.’

Bij jeugd spreekt men over extra geld. Dat vind ik het verkeerde begrip, we hadden het geld namelijk al ingeboekt op advies van het kabinet. Dit is geen nieuw geld. Ja, waar we op gehoopt hadden komt, maar netto komt er geen extra geld. Het is mooi dat we een jaartje duidelijkheid hebben, maar het grote probleem blijft liggen. Ik wil het kabinet aanmoedigen, juist ook wegens corona: dit moeten we achter ons laten dus geef perspectief op extra structureel geld. Op het beleidsterrein milieu noteer ik een impuls voor laadpaleninfrastructuur. Utrecht is de stad voor gezond stedelijk leven, dus ook voor schone lucht, en dan moet er een infrastructuur zijn die dat mogelijk maakt. Dat vond ik een welkome impuls voor gezonde stad. Ik ben ook blij dat we met bodemverontreiniging aan de slag gaan. Er zit hier lood in de grond, dat moet eruit.

Tot slot vind ik de erkenning belangrijk dat er een soort relatie is tussen de stad, de omgeving en de gezondheid van mensen. Door corona is men dat steeds meer gaan inzien. En zo kom ik bij mijn grootste zorg: de gezondheidsverschillen in een stad, ook in Utrecht. De wijken Tuindorp en Overvecht worden gescheiden door een spoorlijn. Aan de ene kant van de tunnel leef je twaalf jaar minder gezond dan aan de andere kant van de tunnel. Er zijn meer van die tunnels in Utrecht en andere steden. Door corona komen er langere en meer tunnels. Die verdeling is ongelijk en wordt ongelijker. Corona bevordert dat. Ik vind dat we met elkaar, rijk en gemeenten, een trendbreuk moeten bewerkstelligen: hoe kunnen we gezondheidsverschillen verkleinen via preventie en een gezonde leefstijl en dat ook bereikbaar maken voor de kleine portemonnee. Dat moeten we gaan organiseren en erin investeren. Dat is mijn grootste ongeduld. Die lobby komt zeker nog uit Utrecht.’

---

Wethouder Robert van Asten (Den Haag, D66, mobiliteit en cultuur)


Foto: Arnaud Roelofsz

‘Ik vond het goed dat in de Troonrede eerst goed werd stilgestaan bij de coronacrisis. Het is immers een van de grootste problemen. Wat betreft cultuur zijn we dan ook erg blij dat er vanuit het rijk al twee hele grote steunpakketten zijn. Het zal de komende maanden nog meer aandacht vragen, nu corona weer oplaait. Ik sluit niet uit dat meer nodig is. De regering benoemde het belang van cultuur voor de samenleving. Cultuurinstellingen zitten op 30 procent van hun capaciteit, mensen weten de weg ernaartoe nog niet te vinden. Je ziet dan ook hoe die bezuinigingen in 2012 er ontzettend in hebben gehakt. Cultuurinstellingen moesten zelf geld verdienen, maar die inkomsten vallen nu weg, terwijl alle vaste kosten doorlopen. Ze zijn heel kwetsbaar, dus dat deel van de publieksgelden zou je dan moeten vergoeden. Of ik daar goede hoop op heb? Zij kregen eerst 300 miljoen en daarna nog meer. Maar net als bij die 770 miljoen voor gemeenten: het verbloemt dat er sowieso al te weinig geld naartoe ging. Ik zie liever een groot deel vast voor cultuur in de begroting.

Wat betreft mobiliteit gaat er vanuit de woningbouwfondsen veel naar Den Haag, wij zijn zelfs de grootste afnemer. Verstedelijk verdichten kan alleen bij forse investeringen in het openbaar vervoer, zeker bij het Central Innovation District, de Binckhorst en de Koningscorridor moet dat. Zo niet, dan kun je niet bouwen. Ik ben blij met het Groeifonds. We hebben maanden gewerkt aan een verhaal daarvoor. Ik heb er alle vertrouwen in dat wij een fors gedeelte daaruit krijgen. We zijn ook continu in onderhandeling over geld voor de ov-bedrijven volgend jaar. Met 65 procent bekostiging en 100 procent rijden, lijd je ergens verlies. We moeten kijken wat de ov-campagne gaat doen. Als ik Pedro Peters, voorzitter van de branchevereniging OV-NL, hoor dat anders de dienstregeling moet worden aangepast, dan zou dat erg tragisch zijn. Ik hoop dat het rijk volledige compensatie wil geven.’

---

Intussen komt ook de reactie van burgemeester Ahmed Marcouch van de gemeente Arnhem op de Troonrede en de Miljoenennota binnen:

‘Het is precies zoals de Koning in de Troonrede zegt: de coronacrisis heeft effect op het gevoel van veiligheid en vertrouwen, maar biedt ook extra onzekerheid op het gebied van onderwijs, wonen en werk. In die zin raakt corona ons allemaal, maar sommigen misschien wel extra veel. Als ik in het bijzonder kijk naar jongeren in kwetsbare wijken, dan zie ik dat een veelbelovende toekomst voor hen onder druk staat. Dat heb ik de Koning vorige week ook kunnen laten zien bij zijn bezoek aan Arnhem, toen het ging over drugscriminaliteit onder jongeren. We kunnen deze kwetsbare wijken alleen weer naar een ‘normaal’ gemiddeld Nederlands peil halen als we daarin werken als één overheid, zoals ook de regering nu wil. Met goede publieke voorzieningen, maar vooral door: krachten bundelen en doorbraken forceren.

Dat doen we in Arnhem nu bijvoorbeeld met de Arnhem-Oost-Aanpak in de meest kwetsbare gebieden van onze stad, waarin ook het rijk en de provincie met ons samenwerken. Daar hebben we onorthodoxe oplossingen voor nodig op het gebied van onderwijs, werk, wonen, zorg en veiligheid. Daarom is het van groot belang dat op die gebieden deze Miljoenennota juist op dat punt extra geld biedt. Meer geld voor de gemeenten, om mensen dichtbij te helpen. Meer aandacht voor mensen in een kwetsbare positie in kwetsbare wijken door omscholing, schuldenaanpak en het voorkomen van werkloosheid. En meer structureel geld voor de bestrijding van georganiseerde criminaliteit. Dat is een goed begin om de toekomst van onze jongeren te beschermen, maar er is natuurlijk nog een lange weg te gaan: ik verwacht dezelfde inzet van de komende vijf kabinetten.’

 

---

Wethouder Lot van Hooijdonk (Utrecht, GroenLinks, mobiliteit):


Foto: Robert Oosterbroek

‘We zijn al heel lang in gesprek met het rijk, al een jaar of tien, over dat Utrecht een snelgroeiende gemeente is, sinds 2000 verdubbelen we in inwoneraantal tot 2040. Dat is een korte tijd. We worden een meer grootstedelijke stad en dat vergt een ander openbaar vervoersysteem. We hebben nu een heel mooi centraal station, maar verder heel veel bussen. Als we verdubbelen, hebben we ook meer intercity-stations en ov-knooppunten nodig en het bus-systeem moet in een lightrailsysteem veranderen. Dat is allemaal nodig om woningen te kunnen bouwen. In deze regio moeten er 100.000 woningen bijkomen en in de stad Utrecht de komende twintig jaar 60.000 woningen. Dat kan niet zonder investeringen in het mobiliteitssysteem. Alleen de euro’s ontbreken nog. Het Groeifonds geeft daar ruimte voor, maar we zijn niet de enige stad die daaruit wil putten, ook andere steden willen dat.

We hebben allemaal grote opgaven voor woningen en werkplekken en als iedereen daar financiering voor nodig heeft, dan is dit groeifonds niet voldoende. Ik stel voor om het niet bij die vijf tranches te houden, maar voorlopig door te zetten. Ook Amsterdam en Arnhem hebben openbaar vervoer nodig om die grote stromen te kunnen vervoeren. We gaan allemaal binnen onze steden verstedelijken, dus knooppunten moeten we dan goed ontsluiten voor openbaar vervoer en de fiets. Die gesprekken kunnen niet te lang meer duren, want met de huidige middelen komen we niet verder dan 40.000 woningen. We kunnen geen wijken gaan bouwen, waar mensen hun huis niet uit kunnen. De ring Utrecht zit ook vol, dus het openbaar vervoer moet wel sterk genoeg zijn. Er is een sprong nodig, dat wordt breed gevoeld, voor die woningbouw. OV-projecten duren veel langer dan het bouwen van woningen. Het risico is dat als die niet op tijd gereed zijn, we wijken bouwen die in de eerste jaren niet goed zijn ontsloten.’

---

De gemeente Den Haag stuurt een persbericht over Prinsjesdag 2020:



De gemeente Den Haag vindt het goed dat het kabinet laat zien dat het wil investeren in woningen, duurzame mobiliteit, werkgelegenheid en economische groei. Voor de gemeente is dat van groot belang. Den Haag staat voor een enorme opgave, De stad groeit de komende jaren fors, naar verwachting met 100.000 inwoners tot 2040. De toekenning uit de woningbouwimpuls van 71 miljoen euro maakt dat Den Haag op korte termijn 9.000 woningen versneld kan bouwen. Volgens burgemeester Jan van Zanen bouwt Den Haag aan een ‘groene, veilige en bereikbare stad waar inwoners trots op zijn’. ‘Investeren in werk, woningen, goed openbaar vervoer en voorzieningen geeft perspectief aan onze inwoners en toekomstige generaties.’

Den Haag verwelkomt het Nationaal Groeifonds dat grootschalige investeringen in economie, innovatie en infrastructuur mogelijk zal maken. ‘We hopen op investeringen op korte termijn, die de groeicapaciteit van ook de Zuidelijke Randstad structureel zullen vergroten.’ De gemeente beseft dat corona het economisch en maatschappelijk leven in de stad blijft domineren. ‘Handhaven wordt steeds moeilijker en de druk op politie en boa’s wordt steeds groter. De coronacrisis leidt tot een stijging van de gemeentelijke uitgaven, aan extra bijstandsuitkeringen of het anders inrichten van de openbare ruimte. Daarnaast zijn er ook minder inkomsten. De 770 miljoen euro voor de gemeenten is een goede eerste stap maar is lang niet voldoende.’

Al voor de coronacrisis kregen gemeenten, ook Den Haag, er de afgelopen jaren vele taken bij, zoals de Wmo en de jeugdzorg, schrijft de gemeente. ‘Het wordt steeds moeilijker om al deze taken ook fatsoenlijk uit te voeren. Goed dat het kabinet aandacht heeft voor de jeugd maar gemeenten hebben grote problemen om goede en structurele aandacht te geven, aan diegenen die moeite hebben om aansluiting te vinden bij onze samenleving.’ Van Zanen: ‘We zijn niet meer voldoende toegerust om onze rol in de lokale samenleving goed waar te kunnen maken. Het rijk zal met meer geld over de brug moeten komen.’

 

---

Wethouder Arjan van Gils (Rotterdam, D66, Financiën, Organisatie, Haven en Grote Projecten) geeft een reactie op de troonrede namens het hele Rotterdamse college:


‘Het was een mooie troonrede met oog voor wat mensen raakt en beweegt en een ruimhartig pakket van het rijk om de gevolgen van corona op te vangen in de komende periode. Tegelijkertijd hebben we straks ook te maken met verkiezingen en hoe zien de financiën er straks uit? Een punt van zorg zijn wat we ontvangen uit het gemeentefonds. De kosten in het sociaal domein worden alleen maar hoger, kijk naar de bijstand en schuldenproblematiek. De tekorten worden groter. Daar is de VNG primair over met het rijk in gesprek. Hoe dat verdeelsysteem eruitziet, wordt heel bepalend voor de kansen om de kosten op te vangen. Jammer genoeg is dat nog niet helemaal duidelijk. De tekorten in het sociaal domein zijn er ook nog niet mee opgelost, maar het zou een stevige stimulans zijn.

Verder is het groeifonds voor deze regio zeer belangrijk, kijkend naar de oeververbinding en het openbaar vervoer. Op de energietransitie zijn we goed voorgesorteerd met de kennis van drie universiteiten. Verder past het credo ‘investeren, niet bezuinigen’ bij ons. Maar: eerst zien, dan geloven. Als we kijken naar de bouwopgave, dan is stikstof een groot probleem. Ik ben wel benieuwd wat er op dat vlak gaat gebeuren. Als hierop geen daden volgen, dan wordt het lastig. Het lerarentekort is zeker voor grote steden een nijpend probleem, die betalen daarvoor de rekening. Het is mooi dat er meer geld komt tegen bestrijding van ondermijning. Daarover zaten goede elementen in de troonrede. Fijn dat er geld is voor het opvangen van de gevolgen van corona en voor omscholing. We hebben in Rotterdam een jonge, maar kwetsbare beroepsbevolking. Dat is heel mooi, maar biedt ook vele uitdagingen.’