Even niet de minister bellen

De Amsterdamse wethouder en (opgestapte) voorzitter van de VNG-asielcommissie Groot Wassink neemt de telefoon niet op als minister Faber van de PVV belt. Zijn reden? Hij wil niet normaal maken wat hij niet normaal vindt. Kijkend vanuit de Nederlandse bestuurscultuur is zijn actie echter juist dat: volstrekt normaal.

Nederland is een overlegland. Iedereen belt met iedereen. Het is dan handig als je van dezelfde politieke partij bent, maar een grote belemmering hoeft een verschil in partij-achtergrond niet te zijn. Zelfs wethouders van lokale partijen vinden tegenwoordig prima hun bovenlokale ingangen. Het komt dan ook niet vaak voor dat politici zo duidelijk weigeren in overleg te gaan. Groot Wassinks argumentatie dat hij op wil komen voor de belangen van democratie en rechtsstaat is prijzenswaardig.

Faber is echter niet de enige politicus wiens uitspraken in het verleden afkeer hebben gewekt. Het is eveneens vrij Nederlands dat de daaraan onderliggende agenda’s vervolgens geïncorporeerd worden in de Nederlandse politiek en daarna in beleid. Het kan even duren, maar als die ideeën enig maatschappelijk draagvlak hebben, gebeurt het bijna altijd. De agenda’s van Fortuyn en Wilders zijn hiervan goede voorbeelden, maar het geldt net zo goed voor verschillende maatschappelijke protesten uit de vorige eeuw.

Dat mechanisme werkt ook op microniveau, voor kleinere veranderingen. Een politicus of bestuurder gooit een spreekwoordelijke steen in de vijver. Het Nederlandse overlegsysteem treedt dan vervolgens vrij snel in werking met doorgaans een compromis als resultaat. Het punt is gemaakt. De stenenwerpers kunnen, op termijn, zeggen dat hun actie de gangbare politieke mores hebben veranderd. De gevestigde orde verkondigt de scherpe randjes van de oorspronkelijke ideeën te hebben gehaald; de afwijking is genormaliseerd. Rotterdam na Fortuyn is nog steeds het mooiste voorbeeld van hoe dit mechanisme werkt.

Maar werkt dat nu ook in de casus Faber versus Groot Wassink? En hoe dan? En wie is in dit geval de stenengooier? Oordeelt u zelf. De media gaven aan dat er sinds zijn uitspraak veel intern overleg had plaatsgevonden en slechts een dag later gaf Groot Wassink toch maar aan de telefoon op te pakken als de minister belt.