Als noodkreten jeugdzorg niet meer helpen…

Noodklokken, brandbrieven, lobby-kanalen. Alle brave bestuurlijke middelen hebben de provincies de laatste maanden ingezet om het kabinet te vermurwen gemeenten extra geld te geven voor het sociaal domein. Tevergeefs. De nieuwe strategie? Wachten op een nieuwe Tweede Kamer?

In Zuid-Holland komt de weigering van het demissionaire kabinet om ook maar één euro extra uit te trekken voor de noodlijdende gemeenten niet echt als een super grote verrassing, zo reageert een woordvoerder van gedeputeerde Floor Vermeulen op de uitkomst van het bestuurlijk overleg tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het kabinet van donderdag 11 maart. Eigenlijk was met dit nul op het rekest op voorhand al rekening gehouden, gezien de demissionaire status van Rutte III.

Alarmerend

‘De winst is wellicht te halen bij de nieuwe Kamerleden die na de verkiezingen aantreden ’, zegt de woordvoerder. Precies om die reden heeft de provincie ervoor gekozen het alarmerende onderzoeksrapport over de financiële situatie van de Zuid-Hollandse gemeenten naar de kandidaat-Kamerleden te sturen. Daar wordt nu de lobby op gericht.

Die provincie liet bureau Berenschot onderzoek doen naar de ernst van de situatie waarin gemeenten zitten. De conclusie: als het kabinet niet structureel met meer geld komt voor met name de jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning, worden de Zuid-Hollandse gemeenten gedwongen nog hardere keuzes te maken over bijvoorbeeld wie nog zorg krijgt en of een zwembad open blijft. Collectief dreigen de Zuid-Hollandse gemeenten af te stevenen op een tekort van zo’n 700 miljoen euro.

Steeds moeilijker

De provincie Zuid-Holland riep het kabinet begin deze week daarom nog op snel de financiën van decentrale overheden beter in balans te brengen zodat ze de taken kunnen uitvoeren waarvoor ze aan de lat staan. ‘Voor gemeenten wordt het steeds moeilijker kiezen waarop bezuinigd kan worden. Langzamerhand raken de keuzes het dagelijks leven van inwoners. De problemen kunnen gemeenten en wij als provincie niet alleen oplossen. Hiervoor hebben wij het rijk en de Tweede Kamer nodig’, aldus het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland in een brief aan Binnenlandse Zaken.

Dat het kabinet niet investeert in gemeenten, wordt in het provinciehuis ‘opvallend’ genoemd. ‘Als je nu geld wil lenen, krijg je bij wijze van spreken nog geld toe. Straks kan die situatie op de financiële markten weer heel anders zijn.’

Acute nood

Zuid-Holland is niet de enige provincie die zich zorgen maakt over de financiële  positie van gemeenten. De twaalf provincies luiden vorige week per brief gezamenlijk opnieuw – eerder deden ze dat in de zomer van 2020 – de noodklok. De positie die het kabinet inneemt, kan de Groningse commissaris van de koning René Paas niet bekoren. Wachten en hopen op daden van de nieuwe Tweede Kamer? De uitkomst van de arbitrage afwachten? ‘Gemeenten zijn niet geholpen met het vooruitschuiven van het probleem’, zegt hij. ‘Elke maand telt. Het is voor iedereen zonneklaar dat er iets moet gebeuren. Aan alleen warme woorden van het kabinet hebben gemeenten niets. Het is teleurstellend dat het dus daarbij blijft. De nood van gemeenten is acuut – hier in Groningen staat ze het water aan de lippen. En voor alle duidelijkheid: dit is niet het probleem van de gemeenten maar van de inwoners, in het bijzonder die inwoners die hulp nodig hebben.’

Paas moet er niet aan denken dat gemeenten straks zo weinig geld in kas hebben, dat ze hun inwoners de benodigde hulp moeten ontzeggen. ‘De ministers mogen dan wel demissionair zijn, dat ontslaat ze niet van hun verantwoordelijkheid lopende zaken af te handelen. En dat geldt zeker voor zaken die uit de hand lopen.’