Niet iedereen blij met lokaal mediafonds

Kan een gemeente journalistiek onderzoek financieel steunen zonder dat de onafhankelijkheid in het geding komt? Als het aan het Leids gemeentebestuur ligt, komt er in 2018 een stimuleringsfonds voor de lokale media in Leiden. Het college heeft daarvoor een voorstel bij de raad neergelegd maar daar heerst nog geen onverdeeld enthousiasme over de plannen.

Onder druk

De bedoeling van het fonds is om onderzoeken door lokale media financieel te ondersteunen. Doordat traditionele verdienmodellen van lokale media steeds meer onder druk komen te staan, hebben deze steeds minder armslag om gemeenten te controleren terwijl burgers sinds de decentralisaties in toenemende mate afhankelijk zijn van lokale overheden. Onderzoek door de Universiteit Leiden in opdracht van de gemeente wees in mei uit dat, hoewel er sprake is van voldoende kwantiteit in de Leidse lokale journalistiek, de mate van verdieping nog veel te wensen overlaat. In het voorstel ligt ook vastgelegd hoe de onafhankelijkheid van het fonds moet worden gewaarborgd; geen enkele ambtenaar of bestuurder zal zitting nemen in het bestuur van de op te richten stichting. De gemeente maakte in juli al 250.000 euro vrij voor het optuigen van het fonds. De woordvoerder van wethouder Robert Strijk (D66, media en communicatie) benadrukt dat buurtgemeenten Zoeterwoude, Oegstgeest, Voorschoten en Leiderdorp ook van harte welkom zijn deel te nemen aan het fonds.

Brood

Het voorstel wordt op 16 november inhoudelijk behandeld door de raadscommissie in kwestie en op 30 november ter goedkeuring aan de gemeenteraad voorgelegd. De grootste partij in de raad, D66, reageerde woensdag niet op een verzoek om commentaar. Margreet van Wijk – Meijer, die zich namens Leidse VVD-fractie met het voorstel bezighoudt, heeft sterke principiële bezwaren. ‘We gaan het voorstel beoordelen zoals het er nu ligt maar in zijn algemeenheid zijn wij hier erg kritisch over. De pers heeft een controlerende functie en wiens brood men eet, wiens woord men spreekt. De onafhankelijkheid van een dergelijk fonds is er enigszins bij gebaat als er geen gemeenteambtenaren of -bestuurders zitting nemen in het stichtingsbestuur maar de gemeenteraad moet alsnog elk jaar bij de begroting geld opzij zetten. Dat betekent dat zo’n fonds hoe dan ook financieel afhankelijk is van de gemeenteraad.’ Van Wijk – Meijer zegt de vrije nieuwsgaring en transparantie hoog in het vaandel te hebben, ‘maar het ondersteunen van media op deze wijze zien wij niet als een kerntaak voor de overheid’. ‘Wij zijn dan ook kritisch over subsidierelaties tussen het Rijk en de media’, voegt zij daaraan toe.

Vertrouwen

Julian van der Kraats, fractievoorzitter van de Leidse SP: ‘Ik snap vanuit hun achtergrond dat de VVD er zo over denkt maar wij zijn toch echt een andere mening toegedaan. De lokale media spelen een belangrijke rol in het functioneren van de democratie en dat belang is verder uitgebreid door de decentralisaties op het sociaal domein. Hoewel wij ook liever zien dat de lokale nieuwsmedia een goed verdienmodel hebben, ben ik van mening dat de gemeente hier echt bij moet springen. De kwaliteit van de lokale nieuwsmedia dendert achteruit en men heeft steeds meer moeite het hoofd boven water te houden. In de manier waarop het college de onafhankelijkheid van het stichtingsbestuur wil waarborgen, heb ik het volste vertrouwen. Net zoals ik vertrouwen heb in mijn collega-raadsleden om de verlenging van de financiering niet af te schieten als gevolg van eventuele onwelgevallige publicaties. We hebben hier in Leiden een prettig functionerende gemeenteraad.’

Denemarken

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) bepleitte in 2015 al een meer structurele vorm van steun aan lokale media om de “verschraling” van lokale en regionale nieuwsvoorziening het hoofd te bieden. In dat pleidooi werd verwezen naar Denemarken, waar bij een uitgebreide decentralisatie door de overheid meer geld werd uitgetrokken voor de lokale journalistiek.