Zaanstad stevent af op 7-partijencoalitie

Het nieuwe college van de gemeente Zaanstad bestaat mogelijk uit zeven partijen. GroenLinks en de SP zouden de aangewezen partijen zijn om de huidige coalitie minus de VVD aan te vullen. Ondanks het grote aantal partijen heeft deze coalitie nog maar een meerderheid van 1 zetel: 20 van de 39.

Moreel kompas 'kapot'
Een verkenner van buitenaf die met de grootste coalitiepartij (PvdA) en de grootste oppositiepartij (POV) gaat onderzoeken welke partijen met elkaar in een coalitie willen en kunnen en mogelijk zelfs of er tot een raadsbreed akkoord kan worden gekomen. Dat was het voorstel van de nieuwe fractie in de Zaanse raad: Liberaal Zaanstad, gevuld met de twee afgesplitste raadsleden van de VVD. Voor die partij is geen rol in het college, vindt LZ-fractievoorzitter Marianne de Boer. ‘Het moreel kompas van die partij is kapot en er is aan beroerd crisismanagement gedaan.’

Morgen al 'licht'
Grootste coalitiepartij PvdA hoopte vandaag al met verkennende besprekingen te beginnen middels een rondje langs alle partijen. Mogelijk zou er morgen dan al ‘licht’ zijn, aldus fractievoorzitter René Tuijn. Die voorspelling lijkt gebaseerd op de steun van GroenLinks en SP, waardoor het college met het uitstappen van de VVD een stuk linkser wordt gekleurd. Toch heeft die coalitie met in totaal dan zeven partijen nog steeds maar 20 van de 39 zetels. Wellicht is ook steun denkbaar van DENK (2) en de Partij voor de Dieren (1). Of van andere partijen ook een constructieve houding mag worden verwacht is op zijn minst twijfelachtig, mede door de motie van treurnis die oppositiepartij POV, gesteund door PVV, LZ en Democratisch Zaanstad (DZ), indiende.

'Willekeurig omspringen met geheimhouding'
‘Gewoon doen of er niets aan de hand is’, vatte Jos Kerkhoven (DZ) de bestuurlijke situatie en de Zaanse bestuurscultuur samen. Als voorbeeld van slechte informatievoorziening noemt hij de belofte van het college in het raadsvoorstel van 20 juni dat de gemeenteraad voor het behandelen van de Voorjaarsnota over de juiste financiële cijfers kon beschikken. ‘Het is bijna een maand later en nog steeds zijn deze cijfers niet geleverd, maar wel wordt de raad geacht een blanco cheque uit te delen. Uw college is niet in control en zet de stad hiermee op slot.’ Ook pakt hij burgemeester Jan Hamming aan. Die zou volgens Kerkhoven niet schromen zijn gemeenteraad onder druk te zetten om voor het opleggen van geheimhouding op openbaar geworden informatie te stemmen. ‘Met geheimhouding wordt in Zaanstad sowieso willekeurig omgesprongen’, gaat hij door. ‘Als het coalitiepartijen uitkomt gelden gemaakte afspraken klaarblijkelijk niet meer. Zo rolt de Zaanse politiek.’

'Niet gemengd in partijperikelen'
Hamming had de raad bij de opening van de vergadering nog toegesproken. Het waren turbulente weken geweest en de raad moet zorgvuldige beslissingen nemen en heeft de verantwoordelijkheid het debat op een zuivere manier te voeren, met respect voor elkaars meningen. ‘Op de bal spelen, maar niet op de man. Niet aardig, maar wel waardig. Met respect voor elkaar en voor het ambt.’ Later reageerde hij op de aantijgingen van de POV dat hij zich had gemengd in de gang van zaken bij de VVD. Die suggestie wierp Hamming verre van zich. ‘Een aantal momenten is op voeten getreden, ik heb op aantal momenten ingegrepen, ik heb contact gezocht en ben me bewust van de ontstane situatie. Maar het is aan de politiek om beslissingen te nemen en ik heb me daar niet in gemengd.’

Norm-overschrijdend gedrag
Wel heeft Hamming raadsleden persoonlijk aangesproken op ‘norm-overschrijdend gedrag’. Het zou hier gaan om de onheuse bejegening van de griffier door raadslid De Boer. ‘Ik heb opgetreden en dat ook in het presidium gemeld. Ook heb ik raadsleden in de raadsvergadering gecorrigeerd. Een grens was daarin bereikt. Men moet hier op een veilige manier kunnen werken. Als dat in het geding is, dan ben ik in beeld.’ Hamming kreeg later van verschillende partijen steun voor zijn manier van handelen.

Onmacht en onrechtvaardigheid
De partij die er van iedereen van langs kreeg was de VVD. Fractievoorzitter Stephanie Onclin hield het kort en zij dat de partij zich gechanteerd, bedreigd en ronduit onveilig heeft gevoeld. 'Het afscheid van twee fractieleden was onvermijdelijk. Het gevoel van onmacht en onrechtvaardigheid is onbeschrijfelijk. Maar daarover uitweiden doet de partij later. 'We moeten de stad niet op slot zetten, dus we steunen de coalitie in het uitvoeren van het coalitieakkoord en de Voorjaarsnota.'

'Eerst financiële situatie helder'
Of Zaanstad morgen alweer een nieuw college heeft zal afhangen van de wensen van GroenLinks en de SP. Fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer (SP) vindt dat zijn partij ‘redelijk constructief’ is geweest. ‘Nu is het moment om te zien of jullie kunnen schuiven. Het is niet een kwestie van twee wielen erbij. We moeten serieus over de inhoud spreken. Het zal beter moeten gaan. We moeten het ook hebben over het aantal fte en de verdeling van de posten.’ Die vraag wierp ook GroenLinks-fractievoorzitter Paul Laport op. ‘We stellen ons constructief op. Voor de nieuwe onderhandelingen moeten de huidige coalitiepartijen wel zeer helder inzicht geven in de huidige financiële toestand en ook het aantal fte’s en de portefeuilleverdeling zal opnieuw ter sprake komen.’