Proef kleiner stembiljet 'ronduit positief' verlopen

Het experiment in vijf gemeenten met een nieuw, veel kleiner stembiljet is 'ronduit positief' verlopen, zegt demissionair minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken. Het nieuwe formulier werd donderdag voor het eerst gebruikt tijdens de verkiezingen voor een nieuw Europees Parlement. Als een uitgebreide evaluatie goed uitpakt, dan moet het volgens hem lukken om het kleinere formulier overal in te voeren bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2026.

Van biljartlaken naar placemat

Er is al jarenlang veel kritiek op de grote stembiljetten waar alle deelnemende partijen en kandidaten op staan. Het biljet is nu niet handzaam voor de kiezers en het tellen van alle stemmen is onhandig omdat het blad helemaal moet worden uitgevouwen. 'Eigenlijk is het enorme biljartlaken van nu vervangen door formaat placemat', vergelijkt De Jonge de biljetten.

Biljet is praktischer

De eerste reacties in de gemeenten waar de proef plaatsvond, van zowel de kiezers als de tellers, zijn volgens hem goed. Het blijkt echt praktischer te zijn, zegt hij. Of het nieuwe biljet heeft geleid tot meer ongeldige stemmen omdat mensen het mogelijk niet begrepen, moet in de evaluatie naar voren komen. Vooraf was veel uitleg gegeven in de proefgemeenten. De Jonge gaat ervan uit dat de evaluatie, die eind dit jaar klaar zou moeten zijn, ook positief uitpakt. Een mooie bijvangst is volgens De Jonge dat het stemformulier nu ook beter te lezen is voor ouderen of mensen met een beperking, bijvoorbeeld omdat de letters groter zijn dan die op het huidige formulier waar lange lijsten met namen op staan.

Partij en kandidaat

Het nieuwe formulier bestaat uit een deel waarin alle partijen staan en in een ander deel staan cijfers die corresponderen met kandidaten op de lijst. De namen van die kandidaten staan niet op het formulier maar alleen cijfers. De namen die per partij bij de cijfers horen, staan groot aangegeven in het stemlokaal en krijgen mensen vooraf ook thuis zoals nu ook het geval is. De kiezer moet in beide delen een vakje rood maken: één vakje is voor de partij en de ander voor de kandidaat. Als iemand vergeet het tweede deel rood te maken, geldt de stem toch voor de partij waarvan het hokje rood is gemaakt.