Minder, minder, minder blanke Nederlanders op Bonaire

Zelfbeschikking

Bijna iedereen op het eiland is bekend met James Finies en het grote bord dat hij neerzette langs een uitvalsweg aan de noordrand van Kralendijk. Het noemen van Finies’ naam ontlokt de meeste Bonairianen een glimlach. Anderen schudden meewarig hun hoofd. De luis in de spreekwoordelijke pels van het Bestuurscollege en de Rijksdienst Caribisch Nederland erkent volmondig dat hij zich soms voelt als een roepende in de woestijn. ‘Maar ook één stem kan en moet gehoord worden.’ Finies vindt dat hij het grootste recht heeft om te pleiten voor veel minder makambas op zijn eiland. Elke vergelijking met Geert Wilders die iets soortgelijks riep over Marokkanen acht Finies volstrekt misplaatst. ‘Dit is mijn eiland en dat wordt nu voor de tweede keer door Nederland gekoloniseerd. Dat bord aan de Kaya Caribe weerspiegelt de situatie waarin de Bonairiaan zijn recht op zelfbeschikking is kwijtgeraakt,’ aldus de activist.

Aangifte

Norman Serphos van het Openbaar Ministerie op Curaçao, dat ook op St Maarten en de drie eilanden van Caribisch Nederland zorgdraagt voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, denkt daar toch net iets anders over. ‘Smaad en laster zijn wel degelijk strafbaar. Het makamba bord is wellicht ook in strijd met andere wettelijke bepalingen. Om dat te bepalen is de context van belang. Welke bedoelingen heeft de initiatiefnemer met dat bord en wie zijn precies die makambas waarvan hij er veel minder wil hebben? Dat zijn vragen die het OM zou kunnen onderzoeken. Maar dan moet er wel eerst iemand aangifte doen bij de politie,’ zo stelt Serphos die zegt te vermoeden dat mensen op Bonaire er eigenlijk niet zo mee zitten.

Het verhaal

Dat klopt. Hoewel een voortreffelijk redenaar, slaagt Finies er niet in om meer dan een paar honderd volgers op de been te brengen via zijn Nos Ke Boneiru Bèk (Wij Willen Bonaire Terug) beweging. Hij schrijft dat zelf toe aan een gebrekkige informatievoorziening en aan het ontbreken van een bewustwordingsproces. ‘Mensen kennen het verhaal van Bonaire niet. Zij gaan voorbij aan de historische ontwikkelingen en zijn blind voor de hedendaags realiteit.’ Finies, die zich voltijd bezig houdt met het staatkundige lot van Bonaire, piekert er niet over om de politiek in te gaan maar is er ook niet vies van om met kandidaten te marchanderen en zijn volgelingen stemadvies te geven.

Opnieuw een kolonie

Finies is een bezeten man met een lang verhaal dat hij in één adem wil vertellen. Het relaas begint in de pre-Colombiaanse tijd en eindigt, een uur of wat later, in 2010; het jaar waarin Caribisch Nederland met zijn drie openbare lichamen (Bonaire, St Eustatius en Saba) tot stand kwam. Dat was het moment waarop Finies het licht zag, een passie vond en er zijn beroep van maakte. ‘Ik zag dat er iets heel erg fout ging. Als onderdeel van de Antillen was Bonaire grotendeels baas in eigen huis. Na 2010 grepen Nederlandse bestuurders de macht op het eiland en zijn we weer een kolonie geworden. Dat maakt me kwaad.’

Gesjoemeld

Volgens Finies is er gesjoemeld met het referendum van 2004 waarin 59 procent van de stemgerechtigde Bonairianen koos voor een directe band met Nederland. ‘Dat blijkt al uit het staatkundig referendum van 2010 toen maar liefst 85 procent van de kiezers de nieuwe status van het eiland als openbaar lichaam afkeurde amper twee maanden nadat deze was ingegaan,’ zo argumenteert Finies. Omdat slechts iets meer dan 35 procent van de kiezers kwam opdagen werd de stemming ongeldig verklaard. De uitslag zou bindend zijn geweest bij een opkomst van 51 procent of hoger.

Druppel

Voor Finies was dit de spreekwoordelijke druppel. Hij schreeuwde moord en brand op radio en televisie, zamelde handtekeningen in voor een nieuw referendum en zette een bivak op tegenover het kantoor van bestuurscollege waar hij uiteindelijk zo’n 220 dagen zou verblijven omringt door spandoeken en plakkaten. Het duurde even, maar Finies kreeg uiteindelijk wel zijn zin. In 2015 volgende opnieuw een referendum, nu met de vraag of de kiezer ‘het eens is met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland’. Bij een opkomst van 62 procent bleek dat 65 procent van de Bonairianen het inderdaad niet eens was met die invulling. Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ronald Pasterk wist zich niet goed raad met de uitslag en speelde de bal door naar het Bestuurscollege in Kralendijk dat vervolgens besloot de uitslag naast zich neer te leggen.

Wet voorschrijven

‘Bonaire heeft nu verschillende keren gesproken maar is niet gehoord,’ zo stelt Finies die overigens absoluut niets wil weten van onafhankelijkheid. ‘Ik hou van Nederland, echt. Jullie mogen hier ook niet zomaar weglopen. Er bestaan historische plichten en internationale verdragen. Nederland moet bijdragen aan de emancipatie van het Bonairiaanse volk maar betekent niet dat Den Haag ons hier de wet moet komen voorschrijven.’ Finies heeft ook niets tegen Europese Nederlanders, behalve dan de makambas die zich na 2010 op het eiland hebben gevestigd en voor de overheid werken. Die mogen wat hem betreft gaan.