‘De mensen zijn hier aanhankelijker’

Voormalig Fries gedeputeerde Sietske Poepjes wilde weg uit Friesland en belandde in Overijssel. De burgemeester van Olst-Wijhe ontdekte dat Sallanders meer om elkaar geven dan de Friezen, mienskip of niet. ‘Mensen zijn hier nog wat warmer en hechter.’

Bankje

Sietske Poepjes (45) woont pal boven de Albert Heijn aan het Van Dedemplein in Wijhe. Natuurlijk, handig, geen gesjouw met de boodschappen, maar het échte gelukje is dat tegenover de grootgrutter het leugenbankje van Wijhe staat. Onder een afdakje bespreken heren op leeftijd er de wereld. Ieder dorp heeft wel zo’n bankje. ‘Dát is het kloppend hart van Olst-Wijhe’, zegt Poepjes. ‘Als je mijn burgemeesterschap met zevenmijlslaarzen wil terugbrengen tot zijn essentie, dan is dat bankje mijn core business. Hun zorgen zijn mijn zorgen. Hun plezier is mijn plezier. Daar draait het in het leven om. Ook jouw en mijn leven: wij leven niet groots en meeslepend.’

Verfrissend

Poepjes is deze maand een jaar burgemeester van het Overijsselse Olst-Wijhe (18.360 inwoners). Een streek langs de IJssel waar Friezen – vooral dominees – in het verleden vaak belandden als ze hun heil zochten buiten Friesland. Net als Poepjes. ‘Ik geloof heel erg in het veelzijdige platteland. En nu: heel erg niet in Friesland. Ik was eraan toe om te vertrekken. Een andere rol en een frisse blik. Hoe werken, denken en leven mensen op een andere manier dan ik gewend ben? Het fijne is dat je het politieke en culturele leven in Friesland met andere ogen bekijkt. Heel verfrissend. Na een paar maanden denk je: toch wel een beetje raar, hè? Die Friezen zijn wel een beetje gekkies. Ga je in Olst-Wijhe naar een echtpaar toe dat zestig jaar is getrouwd, zegt de mevrouw: “Burgemeester, nou moet je toch eens uitleggen, die twintig miljoen voor dat Fries, dat is toch wel heel veel, hè?” Zoiets hoor je niet als je in Friesland zit. Dat is heel gezond.’

Noaberschap

Poepjes, van 2011 tot 2023 gedeputeerde en lang verantwoordelijk voor taal en cultuur, gooide eind vorig jaar de knuppel in het Friese hoenderhok. In de Fedde Schurerlêzing vertelde ze dat het noaberschap in Overijssel meer om het lijf heeft dan het mienskip in Friesland en dat Sallanders ‘opener en geïnteresseerder’ zijn dan Friezen. Poepjes: ‘Ik wilde bewust een beetje de schepen achter me verbranden. Ik dacht: ik gooi er even in dat de Friezen niet het patent hebben op saamhorigheid. Dat zelfgenoegzame, kijk ons eens geweldig met elkaar bezig zijn, is misplaatst. Klaas Agricola, waarnemer in de Friese Meren, heeft lang in Dalfsen gewoond en herkende wat ik zei.’

Gerechtigheid

Mensen zijn in Salland nog wat warmer en hechter dan in Friesland, waar het wat soevereiner is, aldus burgemeester Poepjes. ‘Je eigen tuin of eigen erf is er heilig. Myn gerjuchtichheit, mijn gerechtigheid. Daar val ik je ook niet mee lastig. Dit is van mij en dat is van jou. We laten elkaar met rust, en als we elkaar nodig hebben zoeken we elkaar wel op. Dat is hier anders. In Salland is het meer met elkaar en oprechte interesse voor elkaar. Dat zit in het DNA van de mensen. Ik wist één ding zeker toen ik mijn IKEA-logeerbed in elkaar moest zetten: alle buren zouden me helpen. In Friesland is het meer van: okay we helpen, maar eigenlijk zou je dat zelf moeten kunnen. Ik had trouwens geen hulp nodig.’

Hoop gedoe

Niet verwonderlijk dat Poepjes tijd nodig heeft gehad om in Salland te ‘kalibreren’, zoals ze dat zelf noemt. ‘Wat is hier de sociale norm, ook bestuurlijk? Er veranderde in een korte tijd heel veel. Ik ging van Makkum naar Olst. Dat is een hoop gedoe in je eentje. Hoe rij ik in vredesnaam van Olst naar Raalte? De verhuizing, fysiek en mentaal, vergde veel energie. Ik moest ook Nederlands spreken. Dat kan ik wel, maar het was niet mijn norm. Nederlands is ook niet mijn eerste taal. Mijn werktaal in het provinciehuis in Leeuwarden was het Fries. Soms gooi ik het er hier met opzet in. Een moasje in plaats van een motie. Vinden ze in de raad best leuk.’

Harder

Dat voordeel had Poepjes wel: ze hoefde niet te leren hoe een raadsvergadering verloopt of hoe een gemeenschappelijke regeling in elkaar steekt. Ze was gepokt en gemazeld in het bestuur, maar wél in het Friese bestuur. ‘En natuurlijk is de bestuurscultuur anders’, zegt Poepjes. ‘In Friesland zijn bestuurders minder welvoeglijk en wat duidelijker en harder. Als gedeputeerde had ik soms mijn handen vol aan de kleinste gemeente. Dat vond iedereen heel normaal. Hier is men terughoudender en ook wat netter. De Friese directheid, in het bestuur en op straat, heb je hier ook niet. Ik moet zeggen dat ik dat vooral een voordeel vind.’

On-Fries

Poepjes vertrok naar Olst-Wijhe met een tamelijk conservatief beeld van de bestuurlijke verhoudingen en omgangsvormen. De burgemeester is u, de inwoners zijn u. ‘Dat vond ik bij een zakelijke relatie horen, maar ik heb gemerkt dat je en jij hier de norm is. Ik ben jij en ik zeg jij. Het grappige is dat het tutoyeren niets zegt over het respect voor de burgemeester, dat groter is dan in Friesland. Mensen zijn hier aanhankelijker: ze zijn geïnteresseerd in wat je doet en vindt. Ik ben hier de burgemeester, waar ik ook ben en wat ik ook doe. Dat is echt on-Fries. Daar is het: hartstikke mooi burgemeester, doe je best en zo min mogelijk gedoe.'

Afslag

De informele Sallandse cultuur gaat volgens Poepjes hand in hand met een formele houding naar bestuurders. 'Ik snap nog steeds niet hoe dat naast elkaar kan bestaan. Maar ik heb me wel snel aangepast. Je moet je Friese houding niet meenemen naar Olst-Wijhe. When in Rome, do as the Romans do. Daar hadden we het ook over bij de burgemeesterscursus: voeg je in of neem je een afslag? Ik voeg in. Ik ben hier te gast, ik ben hier niet om de bestuurlijke cultuur te veranderen. Ik ben zó Fries, dat kan best op de waakvlam.’

Lees het hele interview met Sietske Poepjes deze week in BB02 (inlog).