Miljoenenhulp Overijssel lijkt aan veel gemeenten voorbij te gaan

Het aanbod van de provincie Overijssel om alle onverkoopbare grond van gemeenten over te nemen, lijkt te laat te komen voor gemeenten die hun verlies al hebben genomen. Of  er moet met terugwerkende kracht iets kunnen worden geregeld.

Afgewaardeerde grond
Hardenberg boekte op de grens van 2012 en 2013 ineens 21 miljoen euro af op haar grond­posities. In de jaren daarvoor had de grensgemeente al voor 15 miljoen euro aan bouwgrond afgewaardeerd naar landbouwgrond. Het verlies moest genomen worden omdat veel van uitbreidingsplannen als gevolg van de recessie sneefden.

Enschede, Zwolle, Kampen en Deventer

Het kleinere Losser deed vorig jaar hetzelfde, maar dan voor 6 miljoen euro. ‘Zo hebben negen van de tien Overijsselse gemeenten de afgelopen jaren hun verlies al genomen, of in elk geval zeker een deel ervan’, zegt Maurits Mateman van adviesbureau Over Morgen. In het rijtje dat de extern adviseur van de gemeente Hardenberg noemt, zitten ook grotere jongens als Enschede, Zwolle, Kampen en Deventer.

Gemeenten moeten weer wat lucht krijgen

In hoeverre deze gemeenten kunnen profiteren van het aanbod van de provincie Overijssel om onbruikbare bouwgrond van de gemeenten over te nemen, is de vraag. Het provinciebestuur beslist binnenkort of er een speciaal grondfonds komt waarmee de provincie de gemeenten te hulp schiet die in financiële problemen komen door forse verliezen van hun grondbedrijf. Die gemeenten bezitten gezamenlijk voor zo’n 200 miljoen euro aan grond voor woningen en bedrijven die door de crisis niet meer worden gebouwd. De noodzakelijke afwaardering van die grond betekent dat de gemeenten fors moeten bezuinigen. Het voorstel van Overijssel moet ze weer wat lucht geven.

Hulp provincie komt aan de late kant

Met dertien van de 25 gemeenten zijn oriënterende gesprekken gevoerd. Zij willen in principe grond ter waarde van 130 miljoen euro kwijt aan de provincie. De definitieve deelname van gemeenten zal uiteindelijk een vrijwillige bestuurlijke keuze per gemeente zijn, aldus Overijssel. ‘Naar de opvatting van veel gemeenten is het instrument waar Overijssel nu mee komt wel aan de late kant’, zegt Maurits Mateman. ‘De vraag is hoe gemeenten die al door de zure appel heen hadden gebeten nog kunnen profiteren van de regeling. Dat wordt een hele zoektocht.’

Zoektocht naar regeling met terugwerkende kracht

Wethouder Douwe Prinsse van Hardenberg heeft zo’n donkerbruin vermoeden dat die zoektocht weinig gaat opleveren. ‘Ons is die worst door de provincie wel voorgehouden toen we het voorstel kregen gepresenteerd. Dat in antwoord op onze vraag of we ook met terugwerkende kracht van de provinciale regeling gebruik konden maken. Wij hadden als een van de weinige gemeenten vroegtijdig ingegrepen bij het grondbedrijf en afgewaardeerd. Op zo’n grote schaal is dat door weinig andere gemeenten gedaan. Met terugwerkende kracht hadden we die 21 miljoen euro graag onder de provinciale regeling gebracht’, zegt de CDA-wethouder.

IJkpunt 2010 in plaats van 2014

De signalen die hij uit het provinciehuis in Zwolle krijgt, geven hem heel weinig hoop dat er voor Hardenberg iets met terugwerkende kracht kan worden geregeld. ‘Tot op heden is het niet gelukt en het lijkt ook niet te gaan gebeuren’, zegt de wethouder. Mateman is iets hoopvoller. Wat volgens hem zou helpen is als de provincie 1 januari 2010 als ijkpunt kiest in plaats van 1 januari 2014.

Lees het hele verhaal deze week in Binnenlands Bestuur nr. 1 (17/1)