Meer politiek bij waterschappen kan zegen zijn

Waterschappen zijn relevanter dan ooit. Ze merken als eerste de gevolgen van klimaatverandering: extreem weer nu en straks ook zeespiegelstijging. Een effectieve respons vraagt om draagkracht en dus ook om politiek debat binnen de waterschappen. Daar moeten we niet van schrikken. Het is winst want goed waterbeheer vraagt om meer dan technocratisch management.

In maart mogen we weer naar de stembus, dit keer om de besturen van de provincies en waterschappen te kiezen. Een stem uitbrengen blijft een voorrecht waar velen in het buitenland jaloers op zijn. Helaas kunnen verkiezingen in Nederland niet meer automatisch rekenen op een hoge opkomst. Ook de waterschappen hebben hiermee te maken. Toch denk ik dat er een groeiend besef is van het belang van de waterschapsverkiezingen. Regelmatige beelden van soms grote wateroverlast en dan weer langdurige watertekorten, laten zien dat waterbeheer niet vanzelfsprekend is en steeds uitdagender wordt. Inwoners kunnen invloed uitoefenen hoe wij als waterschap hiermee omgaan. In een recente opiniepeiling van Citisens zegt 62 procent van de respondenten in Delfland dat ze zeker gaan stemmen. Dit stemt mij hoopvol dat we dit jaar een hogere opkomst hebben dan in 2019 (46 procent).

Toch zullen er ook mensen zijn die verkondigen dat politiek eigenlijk geen rol moet spelen bij waterschappen. Er is immers geen linkse of rechtse dijk, alleen een dijk die sterk genoeg is om droge voeten te houden. Laat het dus vooral aan de ingenieurs over. Wat mij betreft is dat te kort door de bocht.

De keuze om een dijk wel of niet te versterken en zeker de manier waarop, is weldegelijk een politiek vraagstuk. Vraag dat maar aan de inwoners die vlak bij een dijk wonen. Hetzelfde geldt voor waterkwaliteit. Moeten we ons alleen aan wetgeving houden of leggen we de lat nog hoger ten behoeve van zwemwaterkwaliteit, biodiversiteit? Ook het juiste waterpeil vraagt om politieke belangenafweging. Verlagen we het peil om boerenland begaanbaar te houden of verhogen we het om bodemdaling te voorkomen en weidevogels te laten foerageren? Moeten we onze rioolwaterzuiveringsinstallaties ombouwen tot grondstoffenfabrieken en zo ja welke grondstoffen moeten we dan terugwinnen? Dit zijn allemaal voorbeelden van politieke vraagstukken die direct verband houden met onze kerntaken: waterveiligheid, waterkwantiteit, waterkwaliteit en de zuivering van rioolwater.

In juli 2021 viel uitzonderlijk zware en grootschalige neerslag in Limburg, de Ardennen en de Eifel met wateroverlast en overstromingen tot gevolg. Als een dergelijke ‘Limburgbui’ boven Zuid-Holland zou uitbarsten, dan leidt dit tot grote wateroverlast. De schade in Delfland wordt geschat op ca 800 miljoen euro. Dit bedrag kan nog verder oplopen door onvoorziene omstandigheden, zoals kadedoorbraken en gemaalstoringen. Het klimaatbestendiger maken van onze regio legt beslag op ruimte, kost veel geld en vraagt dus om politieke keuzes. Dit is slechts een voorbeeld.  

Nederland staat voor grote transitie-opgaven. We willen klimaatneutraal worden. We willen natuurherstel, betrouwbare, betaalbare en schone energie. We willen meer woningen en een betere infrastructuur. We willen een florerende economie. En dat allemaal op toch dat kleine stukje Nederland, waar we ook met steeds meer mensen moeten wonen, werken en recreëren. In het besef dat niet alles meer overal kan, zijn keuzes meer dan ooit noodzakelijk te meer omdat financiële middelen ook niet onbeperkt zijn.

De politiek zal daarom juist een grotere rol gaan spelen dan voorheen. Op zich is dat een goede ontwikkeling, die kan leiden tot meer betrokkenheid bij burgers voor waterschappen. Maar geheel vrij van risico’s is deze ontwikkeling niet.

Politisering mag niet leiden tot onmacht om tijdig besluiten te nemen en daarmee problemen af te wentelen op de toekomst. Politisering mag ook niet leiden tot alleen het prediken van het eigen gelijk en dit in steeds fellere bewoordingen, zoals we dat haast dagelijks zien en lezen in de media. Helaas is het in politiek steeds lastiger geworden om een goed gesprek en debat te voeren met mensen die niet jouw wereldbeeld aanhangen. We lijken minder bedreven te zijn in de kunst van goed luisteren en meerwaarde zoeken in de meningen van anderen. De zoektocht naar het algemeen belang wordt er daarmee bepaald niet makkelijker op. Toch is dit precies wat ons moet binden ook binnen de waterschappen. 

Inwoners van Nederland hebben vertrouwen in waterschappen, blijkt uit meerdere onderzoeken. Ze weten de deskundigheid van waterschappen te waarderen. Waterschappen kijken ook ver vooruit en bereiden zich nu al voor op om waterveiligheid in de toekomst zeker te stellen.  Wij zijn een van de weinige overheden die het gebied nog echt kennen en nog uitvoeringskracht hebben. Wij moeten zuinig zijn op deze competenties en nog verder versterken. Immers de vele transitie opgaven vragen om stevige samenwerking Dan ben ik ervan overtuigd dat we de rol krijgen die we ook ambiëren. Een partner die gezien wordt als waterautoriteit, een partner van wie de kennis en expertise wordt gevraagd en gewaardeerd, een partner van wie de adviezen nooit in de wind geslagen worden. Kortom: waterschappen die midden in de samenleving staan en laten zien hoe het algemeen belang wordt gediend door politiek debat en besluitvorming.

Piet-Hein Daverveldt, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfland