McLuhan’s paradox

Televisie is succesvoller naarmate het over minder gaat. Deze paradox werd in de jaren zestig door de wetenschapper McLuhan ontwikkeld. Mcluhan was ervan overtuigd dat de media een verlenging zijn van de menselijke zintuigen. Zijn kernbewering: Om de huidige wereld te begrijpen dient men de media te begrijpen.

Inmiddels is de paradox van McLuhan ook te vertalen naar de politiek: er ontstaat meer politiek gedonder naarmate het onderwerp minder relevant is. En ook hier geldt: om de politiek te begrijpen dient men de media te begrijpen.

Twee voorbeelden mogen bovenstaande paradox onderstrepen. Ten eerste natuurlijk het Oost Europeanen-meldpunt van de PVV. Politiek is hier niets aan de hand. Er is in Nederland een aantal Oost-Europeanen dat zich, werkloos en dronken, misdraagt. De PVV maakt hiervoor een meldpunt op internet. Wat raar is, want aan alle kanten wordt er al aan het probleem gewerkt. Eigenlijk niets aan de hand. Maar toch wordt het een groot internationaal schandaal.

Het andere voorbeeld: de - al dan niet gemelde - kosten van 8 miljard voor de Olympische Spelen. De minister van VWS, Edith Schippers, had dit bedrag - heel verstandig - niet genoemd in de brief aan de Kamer. Omdat er nog zoveel kan veranderen voordat die Spelen echt gehouden worden (in 2028). Iedereen weet dat een voorspelling slechter wordt naarmate hij over een grote tijdsperiode gaat. Om in 2012 te besluiten dat 8 miljard euro een te grote kostenpost is voor een evenement in 2028, is natuurlijk onzin. Terecht meldde ze dit bedrag niet. Maar de oppositie diende zelfs een een motie van wantrouwen in. Veel politiek rumoer dus. En waarom? Om een zeer onzekere voorspelling waarvan iedereen weet dat die nog gaat veranderen.

Bovenstaande voorbeelden: de onderwerpen zijn een bagatelle, maar het politieke rumoer is groot. Dat is eigenlijk alleen goed te begrijpen als we de werking van de media erbij betrekken, conform de stelling van McLuhan.

Iedere politicus wil in de krant. Maar dat lukt niet als je dat meldpunt voor Oost Europeanen overbodig en irrelevant noemt. Of de minister van VWS verstandig. Liever schrijven de kranten over moties van wantrouwen of van afkeuring. Want dat verkoopt. Zo koopt de politicus de gewenste aandacht.

Wie is er eigenlijk aan de macht: de politiek of de media?

Paul Lensink