Lonely-cowboy burgemeester is brullende muis

Ondermijning. Vermenging van onder- en bovenwereld vult het nieuws. Pieter Tops en Jan Tromp hebben laten zien hoe criminelen bezit nemen van de gemeentepolitiek. Gelukkig krijgen burgemeesters nu de verplichte risicoanalyse integriteit van kandidaat bestuurders als instrument. Een piepklein druppeltje op een gloeiende plaat.

Tops en Tromp zeggen het zo: een gemeenteraadslid als stroman van een lokale hennepheld stelt interessante vragen en is tegelijk populair langs de lijn op het voetbalveld, met zijn kinderen op de basisschool en kletsend in de supermarkt voor de kassa. Wat ook helpt om collega-politici over de streep te trekken is dat dit gemeenteraadslid gezorgd heeft dat deze ‘betrokken’ ondernemers heeft bewogen zich op te werpen als hulpverleners. Ontfermend over de tennisvereniging of de voetbalclub door gratis wat nieuwbouw, renovatietjes of veldverbeteringen uit te laten voeren. Inwoners vinden dit prachtig en het gemeenteraadslid harkt stemmen binnen.

Deze romantiek is voorbij zoals wetenschappers als Pauwels, Weerman, Bernasco en Volker laten zien. Hennep is cocaïne geworden. Als centrum van de wereldwijde cocaïnehandel scoort Nederland als ‘tradebased money laundry country’. Mede daardoor is de vermenging van de onder- en bovenwereld geprofessionaliseerd. Via allerlei wegen wordt miljarden aan drugsgelden witgewassen. IJssalons zonder klanten zijn vervangen door brutale gastjes in dure BMW’s. Net als overal heeft de netwerkmaatschappij de sociale relaties binnen de drugseconomie belangrijker gemaakt dan ooit. Het stromannetje in de gemeenteraad is nog maar een pionnetje in het grote geheel.

Georganiseerde misdaad loopt nu dwars door entertainmentindustrie, geldsector, onroerendgoedwereld, universiteiten, ruimtevaart en artificiële intelligentie. Ze is een geoliede machine met een vaste logistieke rolverdeling. Zo zijn er de leidinggevenden, juridische adviseurs, loyaliteit bewakers, relatiebeheerders met de bovenwereld, informanten die werken bij de overheid en uiteraard de communicatie adviseurs die de maatschappelijke informatiestroom sturen. Omdat criminelen niet van pottenkijkers houden is het darkweb een fantastische  muur om achter te verschuilen.    

Nederland is meer dan ooit een eldorado voor de witwascriminaliteit. Alle terreinen van de fysieke ruimte staan hoog op de politieke agenda. Iedereen kent vandaag de dag iemand die een betaalbaar huis zoekt. Windturbines en verduurzaming ook een dankbare plek, laat staan uitbreiden van wegen en natuurgebieden. Geen sector is belangrijker voor de geraffineerde onderwereld om de diensten van de bovenwereld naar de hand te zetten.

Hulp van de overheid zelf is onderweg. Zo kan straks met de nieuwe Omgevingswet iedereen over dezelfde informatie beschikken als de overheid. Intussen wordt de wetgeving gestuurd door geniepig aankopen van ‘draaideur’ politici die switchen naar florissant lobbywerk. Vergeet hierbij niet hoe de met spindoctors omgeven bouwwereld gevoed wordt door een sentiment beïnvloedende professor gebiedsontwikkeling. En zo kromt de vinger om cruciale politieke beslissingen met een door elkaar gehusselde boven en onderwereld.  

Terug naar de raadsleden en de verplichte risicoanalyse. In het grijze gebied tussen lobby en corruptie onderwerpt tien jaar geleden een burgemeester een raadslid aan een belangenverstrengelingsonderzoek. Politieke vriendjes bijgestaan door partijgenoot en CvK vegen de zaak snel van tafel. De afgeserveerde burgemeester krijgt achteraf gelijk maar dat haalt het nieuws niet. Dit soort acties hoeven nu niet meer. Huidige misdaadorganisaties reduceren een lonely-cowboy-burgemeester met een verplichte risicoanalyse tot een brullende muis.

Piet van Mourik

Lees hier alle columns van Piet van Mourik