De greep van de lokale politiek

Lokale politieke partijen hebben bij de laatste verkiezingen de gesettelden overwonnen. Ooit klein begonnen worden nu de zittende geselecteerden verstoord. Vaak is de eerste reactie de koppen te tellen. Heeft de zittende coalitie de meerderheid dan wordt de nieuwkomer buitengesloten. De partijen met landelijke namen denken sowieso dat nieuwkomers minder voor elkaar kunnen krijgen want ‘wij hebben de contacten bij de Provincie en in Den Haag’.

In deze filosofie zit nou net de crux. Gevestigde partijen investeren vooral in hun kritiekloze relaties met hun provinciaal en landelijke netwerk. Lokale partijen halen juist hun succes thuis. Om zo werk te maken van ‘een overheid die betrouwbaar, dienstbaar, dichtbij en rechtvaardig’ is. Ze blijken hun achterban vier jaar lang goed vast te houden. Werken aan een actieve democratie met echte participatie. Dus niks inspraak achteraf op voorgekookte plannen of in salamitactieken tuinen van hogere overheden.

Lokale partijen organiseren vaak burgerfora, platformen of straatontmoetingen. Meestal begrijpen ze de essentie van regie en doen een ijzersterk beroep op inwoners en hun kennis. Soms worden daarbij de gewone mogelijkheden van inspraak benut. Doordat de leden van lokale partijen intensief investeren in de lokale netwerken wordt het politieke handwerk sterker. En als het even meezit wordt inspraak omgezet in meespraak wat door de lokale partij goeroe Bert Euser het “eerst vragen, dan doen” wordt noemt.

Daar de samenleving snel verandert hebben lokale partijen de wind mee. Rechts en links zegt niet veel meer. Losgeweekt van ideologieën en nuchter naar de werkelijkheid kijken staat voorop. Simpelweg dingen doen die waargemaakt kunnen worden. Zo is er een Brabantse lokale partij die zich simpelweg de vragen stelt ‘begrijpen we het?, willen we het?, kunnen we het betalen? en past het ook bij ons?’. Misschien stemmen deze inwoners nog wel landelijk op een gevestigde partij maar in hun gemeente schikken ze zich niet meer naar hun grillen.

Door effectieve regie van kennis in de samenleving wordt uiteindelijk de bureaucratie teruggedrongen. Kan ook makkelijk in een wereld waar social media en nieuwe technologieën een maatschappelijke revolutie aan het ontketenen zijn. Gelegenheidsformaties, co-creaties en verbinding draait het om. Opdracht nu is thuis zijn in een georganiseerde chaos met ondernemend mensen die in tientallen online of offlinenetwerken actief zijn met verschillende rollen. Meestal staat de overheid er nog bij en kijkt er met verwondering naar.

Nu lokale partijen aan de bak komen kan van informatie-uitwisseling naar inwonerregie worden gekomen. Hierbij wordt een deel van de bevoegdheden van het budgetrecht overgedragen naar de inwoners. Experimenten kunnen variëren van zelf opstellen en invullen van vooraf vastgesteld deel van de begroting tot beoordelen door alle inwoners van een bestuurlijk opgestelde begroting. Waarschijnlijk nog een hele kluif. Voor traditionele gevestigde partijen is dit vloeken in de kerk. Maar zonder dit komt er weinig terecht van directe invloed op het beslisniveau.

Bij vooral lokale partijen groeit het besef dat het anders moet. Zombiegemeenten met hun snel afnemende toegevoegde waarde zijn gedoemd te verdwijnen als ze zich niet aanpassen aan de 21e eeuw. Zo groeien lokale partijen vanzelf uit tot representant van het heden door het onderhouden persoonlijke relaties met hun achterban via snelle flexibele en vaak digitale samenwerkingsverbanden. Steeds meer zullen de traditionele in 19e eeuwse systemen vastgeklonken partijen daardoor wegkwijnen. Tenzij ook zij het gaan snappen natuurlijk.