Krimp Limburg vraagt nieuw leiderschap

De commissie-Deetman stelt dat een vitale economie op basis van de huidige sterke punten van Limburg essentieel is voor het toekomstperspectief van Limburg. Logisch en terecht. Bevolkingskrimp hou je er niet mee tegen, maar je zorgt er wel voor dat krimp niet doorslaat in leegloop. De voorgestelde aanpak van economische transformatie leunt echter sterk op het economisch denken uit de vorige eeuw: denken in clusters. Op zich belangrijk en effectief, maar niet genoeg.

Voor de realisatie van een duurzame economische ruggengraat in Limburg, is vooral een innovatief midden- en kleinbedrijf een zeer belangrijke motor. In Parkstad Limburg (stadsregio van Heerlen, Kerkrade, Brunssum, Landgraaf, Nuth, Simpelveld, Voerendaal en Onderbanken) zien we de laatste jaren bijvoorbeeld een opmars van kleine innovatieve bedrijven die een belangrijke rol spelen in de supply chain van productie- en servicebedrijven. Juist het faciliteren van deze sector is cruciaal voor de welvaart van de regio’s in Limburg.

Op dit gebied is de potentie voor economische interactie met de buurlanden groot. Dat geldt in het bijzonder voor Parkstad Limburg (106 duizend arbeidsplaatsen) en stadsregio Aken. Niet alleen vanwege elkaars nabijheid, ook vanwege de complementariteit. De commissie zet daar ten onrechte vraagtekens bij. Had zij aan de andere kant van de grens haar licht opgestoken, dan had ze gemerkt dat die kansen aan beide zijden van de grens opgemerkt en opgepakt worden. Ook belangrijke kansen in eigen land blijven onderbelicht. Dat geldt bijvoorbeeld voor de mogelijkheden op het gebied van nieuwe energie. In het programma Brainport 2020, dat van Zuidoost-Nederland een technologische topregio in Europa maakt, wordt nieuwe energie gelukkig wél op waarde geschat.

Het creëren van nieuw perspectief in krimpende regio’s kan niet zonder extra kosten, bijvoorbeeld voor afboekingen van incourant vastgoed. De commissie bevestigt dit en beaamt dat de regio dit zelf niet kan bekostigen, maar komt vervolgens niet verder dan een convenant tussen Rijk en regio voor deze kosten. Samenwerking met het Rijk is belangrijk maar volstrekt onvoldoende, ook in de wetenschap dat komende periode de rijksmiddelen beperkt zijn. Deze omslag vraagt om samenwerking met veel meer partijen, ook buiten de overheid. Denk daarbij aan financiële instellingen, beleggers en het Centraal Fonds. In Parkstad is ook die weg al ingeslagen.

Om de vraagstukken aan te pakken is samenwerking nodig en daarop moet leiderschap, duw- en trekkracht en meerjarige bestuurlijke stabiliteit ingezet worden. De commissie pleit op dit punt voor onorthodoxe maatregelen en ziet voor Zuid-Limburg veel heil in de ingestelde taskforce onder leiding van de commissaris van de koningin. Een prima manier om plannen en uitvoering op die geografische schaal op elkaar af stemmen. Maar daarmee hebben we nog niet wat de regio écht nodig en ook binnen handbereik heeft: ‘Nieuw Leiderschap’.

Leiderschap ontstaat niet door het instellen van een nieuwe autoriteit die van bovenaf de zaken gaat afdwingen. Dat werkt niet meer. Wat wel werkt is het inzetten van bestuurders met verbindend vermogen, zodat iedereen vanuit wederzijds respect en vertrouwen, kan doen waar men goed in is. Dan kunnen ook tegengestelde belangen worden overbrugd. Wij geloven in interventies die zijn gericht op versterking, samenwerking en versmelting van bestaande gremia. Dat vraagt ook om goed doordachte en concrete uitvoeringsplannen waarin gestuurd wordt op tijd, geld, kwaliteit, informatie en organisatiecapaciteit.

Er is afgelopen periode door de verschillende bestuurslagen hard gewerkt aan de agendering van de problematiek. In de regio zijn we een stuk verder: we schakelen inmiddels over naar een resultaatgerichte aanpak, waarbij we samen problemen aanpakken vanuit onze eigen kracht. Die mentaliteit zal ons verder brengen.

Gerrit van Vegchel, voorzitter stadsregio Parkstad Limburg en Paul Depla, burgemeester Heerlen en lid van de Taskforce Zuid-Limburg