Impact meten. Een kwestie van beginnen.

Impact meten… hoe doe je dat? Het is een vraag die velen bezighoudt. Zowel (sociaal) ondernemers die geïnteresseerd zijn in de impact die ze maken, als de partijen waarmee zij samenwerken. Organisaties met maatschappelijke doelen winnen aan populariteit, maar maken zij die doelen ook waar? In dit artikel kijken we naar de moeilijkheden van impact meten en wat we wél kunnen doen.

Eerder onderstreepten we al de wens van steeds meer organisaties om hun bedrijfsvoering socialer en duurzamer in te richten. Denk bijvoorbeeld aan het bevorderen van sociale cohesie in buurten, het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en het verminderen van energieverbruik. Dat zien we bij startende sociaal ondernemers, die maatschappelijke en financiële doelen combineren en bij het bestaande mkb-bedrijven, die in toenemende mate rekening houden met maatschappelijke doelen.

‘Wat is de (maatschappelijke) impact van deze onderneming?’. Deze vraag wordt gesteld door private en publieke financiers, gemeentes en provincies. Ze willen weten wat de onderneming die ze ondersteunen of waarmee ze samenwerken naast financieel rendement, nu daadwerkelijk aan sociaal of duurzaam resultaat laat zien. Ook consumenten hechten hier steeds meer waarde aan. Zoals we in een vorig artikel aanhaalden, willen zij weten hoe impact in sociale of duurzame zin vorm krijgt en zijn ze op zoek naar de (tastbare) resultaten daarvan.

Volgens de Social Enterprise Monitor 2018 groeit de groep ondernemers die hun impact willen meten. Investeerders en overheden krijgen daarmee relevante sturingsinformatie. Ondernemers vinden het echter niet makkelijk om hun impact zichtbaar te maken. De vraag is ook of die verantwoordelijkheid alleen bij de ondernemers ligt en zo niet, hoe zij daarin ondersteund kunnen worden?

De complexiteit van impact meten

Verschillende digitale toepassingen maken het in toenemende mate mogelijk om sociale of duurzame impact te meten. Investeerders en overheden krijgen relevante sturingsinformatie. Het blijkt voor ondernemers echter een uitdaging om dergelijke metingen methodologisch vorm te geven (Karré, 2018).

De daadwerkelijke impact achterhalen is een ingewikkelde, wetenschappelijke opgave. Want welke effecten zijn nu specifiek toe te schrijven aan de activiteiten van de onderneming zelf? En hoe kun je die effecten meten? Iets waar de gemiddelde ondernemer de expertise en vooral de tijd niet voor heeft. Dat zorgt er voor dat niet elke ondernemer staat te springen om dit op te pakken; het is te ingewikkeld, te tijdrovend en daarmee te kostbaar.

Daarbij geven ondernemers aan dat de prikkel om impact te meten vaak extern is. Een partner of stakeholder vraagt om onderbouwing bij de claim van sociaal ondernemerschap. Terwijl het zichtbaar maken van de maatschappelijke meerwaarde van een onderneming en het concreet maken daarvan de ondernemer zelf juist ook helpt. Bijvoorbeeld bij het optimaliseren van dienst of product of het vinden van klanten, financiering en/of samenwerkingspartners. Daarom is het nodig ondernemers te helpen én te stimuleren om samen met partners als investeerders en overheden te beginnen met impact meten.

Impact meten; een kwestie van beginnen

Een discussie over de diepgang van impact meten is zeker nodig. Maar deze moet er niet toe leiden dat het kind met het badwater wordt weggegooid. Tot welk niveau is het noodzakelijk dat een onderneming de meting uitvoert? Hoge eisen en wetenschappelijk purisme monden al gauw uit in apathie. Als dat lat maar hoog genoeg ligt, begint men niet aan impact meten. Zonde en onnodig, zo vinden wij. Impact meten is een kwestie van beginnen.

Dit mag echter geen excuus zijn om niet te starten met meten. Een duidelijk stappenplan en het verzamelen van resultaten, zijn belangrijke eerste stappen. Deze stappen dragen bij aan geleidelijke bewustwording over het meten van impact en het steeds concreter maken daarvan.

Impact meten begint met het gesprek tussen ondernemer en stakeholder. Het meten van impact is daarmee geen eenmalige exercitie en afrekenmechanisme voor externe partijen, maar een terugkerend iets en een manier van monitoring van de voortgang van de onderneming.

Het opstellen van een meting is een samenwerking en wordt niet alleen vormgegeven door een ondernemer, financier of overheid. Maar het ontstaat wanneer het gesprek gevoerd wordt tussen stakeholders die betrokken zijn bij de uitvoering van dienst of product (OECD, 2019). Het meten van impact is daarmee geen eenmalige exercitie en afrekenmechanisme voor externe partijen, maar een terugkerend iets en een manier van monitoring van de voortgang van de onderneming.

Als praktisch handvat hebben we een Canvas opgesteld. Grotendeels gebaseerd op het Impact Pad, een handleiding ontwikkeld door de Rijksoverheid in samenwerking met Avance Impact, Impact Center Erasmus en Social Enterprise NL . Dit pad biedt structuur in het meten van impact, op basis van relevante theorie. Een stap naar een gemeenschappelijke ‘taal’ in het meetproces.  

Met het canvas werkt een ondernemer op pragmatische wijze een strategie uit en stelt een meetplan op. Zo wordt duidelijk hoe het speelveld waarin een onderneming opereert er uitziet. In samenwerking met medewerkers, leveranciers of andere samenwerkingspartners wordt een meetwijze opgesteld en geïmplementeerd. Zo wordt impact meten onderdeel van de dagelijkse routine van de ondernemer.

Essentieel daarin is het bepalen van de juiste doelen en indicatoren, aansluitend op het specifieke impactgebied van de ondernemer. Hoe meet je sociale cohesie? Of betere aansluiting op de arbeidsmarkt van mensen? Online zijn er indicatoren te vinden, maar dat wil niet zeggen dat die ook overzichtelijk zijn. Navigatie is hierbij nodig. KplusV ondersteunt helpt ondernemers en haar stakeholders op weg met het invullen van het canvas. Daarnaast brengen wij ook onze praktijkervaring met impact meten in.