Uitdaging voor gemeente: statushouders zonder voorrang huisvesten

‘Statushouders met voorrang op sociale huurwoningen zorgen voor verdringing op de huizenmarkt.’ Dat beeld leeft bij veel woningzoekenden en is de aanleiding voor de wetswijziging van minister Blok. Adviseur Geert van Dijk noemt het een misvatting en een zorgelijke ontwikkeling. “Voor de asielzoeker met een verblijfsvergunning, maar ook voor de gemeente. Want hoe organiseer je nu de juiste huisvesting én integratie, als de statushouder zijn voorrangspositie kwijtraakt?”

“Sinds jaar en dag maken woningcorporaties duidelijke afspraken met gemeenten over het aantal sociale huurwoningen dat zij toewijzen aan ‘urgenten’. Mensen met een medische indicatie bijvoorbeeld, van wie het huis wordt gesloopt of die een verblijfsvergunning hebben. Dit heeft nooit tot problemen geleid. Waarom is de huisvesting van statushouders dan nu opeens wel een ‘ding’?

Er zijn altijd wachtlijsten geweest; ook voor vluchtelingen. Vooral de laatste tien jaar staat de huurmarkt onder topspanning. Meer werkzoekenden, ouderen die langer zelfstandig thuis wonen, strengere hypotheekregels. Het maakt de beweging op de huurmarkt steeds trager. Toch worden statushouders als de grootste veroorzaker gezien, ondanks dat hun aandeel op deze markt hooguit 10% is.”

Voor het blok gezet
“De minister ziet de afschaffing van de automatische voorrang voor statushouders als dé oplossing. Daarom presenteerde hij eerder dit jaar de wetswijziging. Gemeenten worden ermee voor het blok gezet. Want hun wettelijke taakstelling om zo veel mogelijk statushouders zo snel mogelijk te huisvesten, blijft wel behouden. In de asielzoekerscentra bevinden zich tenslotte nog altijd ruim 16.000 vluchtelingen met een verblijfsvergunning. Als de gemeente haar taakstelling niet haalt, dreigt bovendien ingrijpen van de provincie die de realisatie bewaakt.

Maar vooral: de wetswijziging vertraagt de doorstroming in de asielopvang. Geen sociale huurwoning voor de statushouder betekent geen nieuwe asielzoeker in het AZC en geen nieuwe vluchteling in de noodopvang. En wat als statushouders op de reguliere woningwachtlijsten komen te staan? Waar moeten zij dan ondertussen verblijven? De AZC’s zitten vol en duurdere woningen zijn onbetaalbaar. De vraag is dus hoe je als gemeente statushouders toch aan woonruimte kunt helpen en zo hun integratie en participatie in ons land kunt bevorderen.”

Mobiliseer burgerkracht
“Ik zie een aantal interessante opties. Zoek om te beginnen naar mogelijkheden die passen bij het DNA van jouw gemeente. Er zijn al veel vernieuwende ideeën en initiatieven. Huiseigenaren direct benaderen bijvoorbeeld, flexibele woonunits bouwen of werken met kamergewijze verhuur. Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden, maar laat het wel aansluiten bij jouw lokale situatie. Stel je hierbij niet afwachtend op, maar wees proactief, neem je verantwoordelijkheid en pak de regie.

Mobiliseer en faciliteer daarnaast burgerkracht. Het is belangrijk om de ruimte te geven aan dialoog en ontmoetingen, zodat er écht contact ontstaat tussen je inwoners en statushouders. Dat vergroot het onderling draagvlak en het wederzijds begrip. En uiteindelijk bezorgt het de statushouder een sociaal netwerk en daardoor meer kansen op huisvesting.”

Support nodig?
Onderzoek dat wij eind 2015 voor de provincie Gelderland uitvoerden, laat zien dat gemeenten – samen met de lokale samenleving – op een slimme manier aan de slag willen met hun huisvestingsuitdaging. Jouw gemeente ook? En is support hierbij handig? KplusV kan meehelpen aan de juiste oplossingen voor de opvang, integratie en participatie van vluchtelingen en statushouders. Geert van Dijk staat je graag te woord.