Opeens is daar de participatiesamenleving

In tijden van crisis ontstaan veel mooie maatschappelijke initiatieven. Initiatieven die ook buiten crisistijden relevant zijn. Dat is vast ook veel beleidsmakers niet ontgaan. Wat kunnen we doen om te zorgen dat veel mooie initiatieven ook ná deze crisis behouden blijven? Hoe maken we de maatschappelijke effecten van deze initiatieven zichtbaar zodat overheidsorganisaties hierop kunnen inzetten? In dit artikel verkennen we de gevolgen van de coronacrisis voor het ontplooien van de participatiemaatschappij.

De coronacrisis heeft nu al grote impact op burgers, bewoners en organisaties. Het is een pandemie die de zorg, de samenleving en de economie hard raakt. Naast dat COVID-19 veel onzekerheid met zich meebrengt heeft deze crisis de afgelopen weken ook mooie dingen tot stand gebracht. Het lijkt alsof samen met de onzekerheid een blik aan solidariteit en verbondenheid is opengetrokken. Het is een unieke situatie die laat zien hoe veerkrachtig wij als samenleving zijn. De wijze waarop scholen, ziekenhuizen, de overheid en burgers reageren op deze situatie toont ons kansen op zowel individueel als organisationeel niveau.

In zijn boek “De meeste mensen deugen” stelt Rutger Bregman dat rampen en crises het beste in mensen naar boven halen. En dat blijkt. Nederland wordt overspoeld met mooie initiatieven. Buren die boodschappen voor elkaar doen, jongeren die eenzaamheid bestrijden door te bellen met ouderen, sociaal ondernemers die middels The Social Medwork hun bijdrage leveren aan de zorg of ondernemers die tegen gereduceerd tarief of gratis hun kennis en ervaring delen om anderen te helpen. Deze tijd van kwetsbaarheid zorgt voor verbondenheid en creativiteit.

Zaken die tot voor kort onmogelijk werden geacht lijken nu binnen een week geregeld, van Nederlandse bedrijven die mondkapjes gaan produceren tot burgers die nu wél de fiets pakken omdat het openbaar vervoer vermeden moet worden. Het is een houding die de overheid al jaren probeert te stimuleren. Het afgelopen decennium heeft in het teken gestaan van een terugtrekkende overheid die inzette op de zelfredzaamheid van haar burgers. En waar dit tot voor kort weinig succesvol bleek, lijkt de participatiesamenleving in tijden van crisis spontaan te ontstaan. Waar overheden de afgelopen jaren hebben ingezet op ‘loslaten’ en tegelijk waar mogelijk faciliteren van burgerinitiatieven, lijkt de ontwikkeling nu razendsnel te gaan. Burgers zien het belang van samenwerken en pakken hun verantwoordelijkheid voor het draaiende houden van de samenleving. Het besef dat burgers zelf verantwoordelijkheid moeten nemen en niet voor alles bij de overheid kunnen aankloppen lijkt door de crisis te zijn aangewakkerd.

Ook ná corona

Hoewel niemand weet wanneer precies, zal het ‘normale leven’ op enig moment worden hervat. Het is de vraag hoe we dan de lessen kunnen vasthouden die nu worden geleerd. Het zou zonde zijn als de positieve impact van de crisis dan verloren gaat, want de initiatieven die nu ontstaan zijn buiten crisistijden minstens zo relevant. De nieuwe vormen van welzijnswerk die middels maatschappelijke initiatieven ontstaan helpen burgers en bieden de gemeente ruggensteun. Een interessante vraag in dat kader is: hoe kan de (lokale) overheid deze potentie blijven ontsluiten?  Op welke manier kunnen lokale overheden zicht krijgen op de ontstane netwerken en maatschappelijke effecten, en reflecteren op hun rol om daar ondersteunend aan te blijven? Het is belangrijk deze initiatieven te verduurzamen want we zien hiermee oplossingen opstaan voor hardnekkige maatschappelijke problemen.

IJzer smeden

Bij KplusV geloven we in verschil maken door verschil te zien. We hebben het verschil met eigen ogen gezien en ondersteunen partijen graag om nu en straks verschil te maken. Want in onzekere tijden waarin we verantwoordelijkheid delen, liggen nieuwe, innoverende oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken voor het oprapen. Met een team specialisten op het gebied van sociale economie onderzoeken we hoe maatschappelijke initiatieven blijvend kunnen bijdragen aan maatschappelijke doelen en ook aan beleidsdoelstellingen. Dat doen we nu al volop, maar het moge duidelijk zijn dat zich nu een unieke kans voordoet om door te pakken en nieuw ontstane sociale structuren stevig vast te pakken. Wat heb je nodig om maatschappelijke initiatieven te faciliteren en te ondersteunen, nú en in de toekomst? Smeed nu, met ons, het ijzer nu het heet is.