Klokkenluiders
De Socialistische Partij (inmiddels SP) heeft het initiatief genomen voor een wettelijke klokkenluidersregeling. Dit is zo’n typisch feel-good voorstel, waar je onmogelijk tegen kan zijn. Wie wil dit nou niet? Maar goede bedoelingen kunnen ontaarden in slechte gevolgen. Daarom is wantrouwen geboden.
Er moet een “huis voor de klokkenluiders” komen dat wordt ondergebracht bij de Nationale Ombudsman. Dat de SP een bondgenootschap is aangegaan met de Nationale Ombudsman is al een veeg teken. De Ombudsman heeft namelijk ook een vrij simpel maatschappijbeeld. In dit beeld staan overheidsorganisaties zo ongeveer gelijk aan criminele organisaties en zijn burgers zielige en weerloze mensen die per definitie in de tang worden genomen door de overheid.
De toch al imposante Nederlandse klachtenindustrie krijgt er dus weer een loket bij. Er is blijkbaar een hoop mis in dit land. Te vrezen valt dat het tot nog meer bureaucratie en verantwoording leidt. Bij een onderzoek naar de klacht van een klokkenluider krijgen we het bekende liedje: wat is het beleid, wat zijn de richtlijnen, wat zijn de afspraken, wat is er gebeurd met de klacht van de “klokkenluider”, wat staat er op papier, wat zijn de procedures, enzovoorts, enzovoorts. De Ombudsman wordt dus een soort bureau interne zaken die je organisatie komt binnenvallen. Nou, daar ben je dan klaar mee. En meneer Brenninkmeijer kennende zal hij zijn nieuwe taak tot het uiterste oprekken. De Ombudsman raakt dan verstrikt in een veelheid van rollen: onderzoeker, rechter in een arbeidsconflict, officier van justitie, organisatie-adviseur en rekenkamer. Van de Ombudsman wordt namelijk verwacht dat hij zichzelf terugverdient doordat klokkenluiders verspilling van overheidsgeld aan het licht brengen.
En de ene klokkenluider is de andere ook niet. Want deze zogenaamde strijders tegen het onrecht zijn misschien wel hele sikkeneurige en gefrustreerde mannetjes die in hun organisatie hun gelijk niet hebben gekregen, een promotie aan hun neus voorbij zagen gaan, of die gewoon hun directie een hak willen zetten. En voordat je het kaf van het koren hebt gescheiden ben je weken verder en is de schade in een organisatie al geleden.
Dat er verschillen zijn tussen de klokkenluiders was te zien in het TV-programma Brandpunt van zondag 13 mei. Daar werd ene John Kruijsbergen geportretteerd. Hij werkte bij re-integratiebedrijf BSW in Breda. Hij bracht het “misstand” aan het licht dat re-integratiemiddelen niet goed werden besteed. Nou zeg. Wat een nieuws. Als het inderdaad waar is, lijkt het me in dit geval eerder de dommigheid van de gemeente Breda die aan de kaak gesteld moet worden. Zo kun je wel honderd voorbeelden bedenken van verspilling van overheidsgeld. Verspilling bij de zorg, verspilling bij ontwikkelingshulp, verspilling bij Europese subsidies, verspilling bij de aanleg van wegen, verspilling bij ….. Afijn vul maar in. De Ombudsman wordt dus voor het karretje van de politiek gespannen en mag via de band van de klokkenluider slecht uitgevoerd overheidsbeleid gaan onderzoeken. By the way, als we even googelen zien we dat John Kruisbergen een verleden heeft als stadsadvocaat in Rotterdam. Hij zat in het Comité Onderdak samen met onder andere toenmalig Tweedekamerlid Agnes Kant. Van de SP inderdaad. Met zo’n man haal je als bedrijf volgens mij sowieso het paard van Troje binnen. Hé, en nog een linkje. Wie heeft er inmiddels vragen gesteld over klokkenluider John? Juist, de SP-fractie van de gemeenteraad in Breda. Waarmee weer is aangetoond hoe diep de SP in de klaagindustrie zit.
De Nationale Ombudsman is natuurlijk zo blij als een kind met deze nieuwe taak. Meneer Brenninkmeijer mag € 2 miljoen per jaar spenderen voor deze nieuwe taak. Geld speelt blijkbaar geen rol. Het klagen wordt via de Ombudsman straks geïnstitutionaliseerd en gebureaucratiseerd. Daarmee verdwijnt de heroïek van de klokkenluider. Ad Bos (de moeder aller klokkenluiders) in z’n camper geeft natuurlijk een droevige aanblik. Maar het heeft ook iets moois. Hij is strijdend ten onder gegaan. Deze man heeft bij mij een veel grotere sympathie dan Fred Spijkers, die andere beroemde klokkenluider. Fred heeft van zijn strijd zijn levenswerk gemaakt. Miljoenen euro’s of welke spijtbetuiging dan ook zullen bij hem nooit genoeg zijn. Daar kan geen Ombudsman tegenop.
Rik Bolhuis
Voor meer columns van Rik Bolhuis, klik hier.
Ik begrijp dat je een bepaalde mening hebt over de ombudsman, en misschien ook wel over klokkenluiders. Misschien heb je voor een deel wel gelijk ook. Maar ik vind dat het altijd goed is het kaf van het koren te scheiden. Ikzelf ben bij mijn vorige baan weggetreiterd en ronduit bedreigd door mijn leidinggevende, toen ik bij hem in vertrouwen meldde dat een andere leidinggevende fraudeert. Ik had (en heb) daar ook bewijzen van. De directeur heeft alles uit de kast gehaald, ook contacten die zij had bij de politie, om vuile was bij mj te ontdekken. Toen dat uiteraard niet lukte, werd een collega van mij onder druk gezet om een valse verklaring over mij op papier te zetten. Ook daarvan kon ik gelukkig bewijzen dat de aantijgingen niet waar waren. Het hielp me overigens niets, want vervolgens werd gesteld dat sprake was van een arbeidsconflict.
In deze periode heb ik contact gezocht met de Klokkenluidersvereniging, en met het reeds bestaande bureau Integriteit Overheid(misschien heb ik de namen niet goed, excuses daarvoor). Dit laatste bureau heeft als doelstelling hetgeen nu door toevoeging van de nieuwe taak aan de Ombudsman wordt beoogd. Maar in de praktijk blijkt, niet alleen bij mij maar in vele gevallen, dat dit Bureau niet zo onpartijdig is als zij zou moeten zijn. In het overgrote deel van de gevallen wordt de overheid/werkgever de hand boven het hoofd gehouden en worden meldingen vaak niet eens serieus onderzocht. De melder van een misstand kan op dit moment eigenlijk nergens terecht en raakt altijd beschadigd. Ik heb nu een fijne nieuwe baan maar de gezondheidsklachten als gevolg van alle stress nemen nu, na 1,5 jaar, pas af...Kortom, ik gun het alle integere collega's van harte dat er serieus werk gemaakt wordt van een goede Klokkenluidersregeling.