Advertentie

Nederlanders weten weinig van politiek systeem

Veel Nederlanders zeggen de termen coalitie en exitpolls niets en ze weten niet dat de regering wordt gevormd door de koningin en de ministers, blijkt uit een onderzoek van TNS NIPO.

29 augustus 2012

Nederlanders zijn niet goed op de hoogte van hoe het politieke systeem is georganiseerd in hun land. Dit blijkt uit een onderzoek onder ruim 1000 Nederlanders dat in de maand augustus is uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI).

Helft kent coalitie niet

Exitpolls, de Staten Generaal, Prinsjesdag … het zijn enkele begrippen uit de vaderlandse politiek die bekend in de oren klinken. Echter, de kennis van de gemiddelde Nederlander op dit gebied laat sterk te wensen over. Zo weet bijna de helft van de ondervraagden niet wanneer men van een coalitie spreekt. Slechts 34 procent van de Nederlanders weet dat de regering wordt gevormd door de koningin en de ministers en 50 procent weet dat de Staten Generaal bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer. Ook het begrip ‘exitpoll’, een peiling van het stemgedrag van de kiezers tijdens de dag van de verkiezingen zelf, is bij slechts 45 procent van de ondervraagden bekend.
 

Voorwaarde voor stemmen
Opvallend is ook dat 22 procent van de ondervraagden van mening is dat er naast de Nederlandse nationaliteit en de leeftijdsgrens van 18 jaar, nog andere voorwaarden gesteld zouden moeten worden aan het recht om te mogen stemmen. Van deze groep zijn vooral de mannen (25 procent t.o.v. 12 procent van de vrouwen) van mening dat een minimaal opleidingsniveau zo’n extra voorwaarde zou moeten zijn.


De Jager?
Het kennisniveau lijkt bij vrouwen en de jongere leeftijdsgroep 18-34 nog het meest achter te blijven. Ondanks dat de huidige financiële crisis vrijwel dagelijks beeldbepalend is, weet slechts 65 procent van de vrouwen wie de huidige (demissionaire) minister van Financiën is (t.o.v. 84 procent van de mannen) en zelfs maar 60 procent van de groep 18-34 jarigen weet De Jager te noemen. Ook opmerkelijk: zowel van de vrouwelijke als de jongere groep kiezers weet 28 procent niet dat bij de aanstaande verkiezingen van 12 september de leden  van de Tweede Kamer worden gekozen (t.o.v. 18 procent van de mannen).

Om het kennisniveau van de Nederlander op een hoger plan te brengen, heeft de LOI in samenwerking met ProDemos, een minicursus ‘Politiek’ samengesteld.

Reacties: 11

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Ernest Tieman / projectmanager openbare ruimte
@ Annemiek klopt wat je stelt over voorkeurstemmen, maar toch ben ik blij met het Nederlandse systeem. Bij ons tellen alle geldige stemmen mee voor de zetelverdeling, terwijl dat in veel andere landen niet zo is. In Engeland hebben ze districten en in de VS staten, waarbij de partij met de meeste stemmen als enige de districtsvertegenwoordiger of kiesmannen krijgt. Dus als daar de stemverdeling 55-45 is, tellen die 45% stemmen niet mee! Als dat anders was hadden we geen Bush maar Al Gore gehad!

Ik vind het niet zo erg dat ik niet weet (en vrijwel niemand denk ik) wie de nrs 5, 10 of hoger zijn van de partijen. In de kamer wordt elk onder werp toch meestal door 1 specialist behandeld en stemmen alle fractieleden op zijn of haar standpunt mee.

Het gaat dus bij het stemmen om de partijstandpunten en niet om de personen, behalve dan de uitstraling van de partijleider als persoon.

Het zou niet verkeerd zijn als je bij echt grote besluiten een referendum had, buiten coalities om. Maar dan is de informatieverstrekking heel belangrijk: oke u wilt hier tegen stemmen, maar wat voor gevolgen heeft dat en bent u daar ook tegen? Bijvoorbeeld SP en PVV hebben vaak duidelijke standpunten ergens tegen, en scoren daarmee, maar hun aanhang heeft vaak geen idee wat de (negatieve) gevolgen zouden zijn en of ze daar wel voor zijn. Dat vind ik een groot nadeel van het opzich sympatieke idee van een referendum.
Felicita
@Annemiek; what about http://www.vn.nl/Standaard-Media-Pagina/CPBdirec … ;-)
True
@22 %

Onzin natuurlijk, democratie is de wil van het volk, ongeacht opleiding. Leer ermee leven of emigreer, naar Noord Korea of zo..
Annemiek / ICmedewerker
Nou, ik weet wel hoe ons algemeen kiesrecht eigenlijk werkt en hoe democratisch dat allemaal is.

Sorry dat ik om te beginnen een mythe moet ontkrachten maar burgers zijn geen baas. Ons kiesrecht is in 1917 en 1919 ingevoerd. Toen bracht de eerste wereldoorlog Europa in een machtsvacuüm en disbalans, het communisme knabbelde aan het kapitalisme en overal gromde de opstandigheid. De burgers moesten een botje krijgen, dan waren ze weer zoet. Dus is ons in die tijd het algemeen kiesrecht toegeworpen. .

Je hebt namelijk pas iets te kiezen als je ook nee kunt zeggen. Die mogelijkheid laat onze kieswet niet toe. Ja zeggen, blanco stemmen of thuisblijven mogen alledrie, maar alleen de jastemmen tellen mee. Al stemt 99,9% blanco, diezelfde 150 tweede kamerzetels worden gewoon gevuld. Wij mogen daarna knarsetandend toekijken hoe de formatie – waar wij niks over hebben te zeggen – het zoveelste kabinet oplevert dat alle verkiezingsbeloften negeert. Dus weer geen extra agenten, geen extra zorgmedewerkers en onderwijzers. En daarvoor gingen we nou net stemmen.

Nu kan ik me voorstellen dat de thuisblijvers geen invloed krijgen. Het is immers onbekend wat die mensen wilden. Maar wie blanco stemt, zegt feitelijk nee tegen alle kandidaten. Als deze neestemmen wel in de kiesdeler worden meegenomen, krijg je een mooi democratisch effect. Stel 10% stemt blanco, dan mag 10% van de zetels niet worden gevuld. Ingeval van de tweede kamer: geen 150 maar 135 zetels. Ik denk dat de partijen dan de kiezer veel serieuzer zouden nemen, ongevulde zetels zijn hen een gruwel. Nu kunt u hen geen moer schelen. Ze komen als vriendje van het partijbestuur toch wel op het pluche.

Stel, u stemt op een kandidaat onderaan de lijst. Uw stem gaat dan naar een hoger geplaatste als die stemmen tekort komt voor een zetel. De kandidaat van uw keuze moet echter zelfstandig de kiesdeler halen en die kans is nagenoeg nihil. De door de betreffende partij voorgekookte lijstvolgorde heeft dus meer invloed dan uw stem. U heeft die invloed wel in een systeem waar de meeste stemmen gelden. Dus als volgens de kiesdeler een partij 12 zetels mag vullen, komen de 12 kandidaten met de meeste stemmen in de kamer, ongeacht hun plaats op de lijst.

Waarom zo’n kiessysteem niet wordt ingevoerd? Toen D66 zich jaren geleden druk maakte over de lage opkomst bij de verkiezingen en meer inspraak wou voor de burger, heb ik hen mijn kieswetversie doorgestuurd. Nooit meer wat gehoord. Wel begonnen ze over gekozen burgemeesters, inmiddels alweer achterhaald. Referenda waarbij je echt nee kunt zeggen zijn ook een roemloze dood gestorven. Zeker geschrokken van ons nee tegen de Europese grondwet.

De politiek zit kennelijk niet op ons burgers te wachten en doet ook vandaag de dag alles om volksinvloed te beperken. Daardoor worden onze belangen maar mondjesmaat behartigd en zijn instanties zonder kiesrecht zoals banken, verzekeraars, grote belangengroepen en vriendennetwerken beter vertegenwoordigd dan wij, burgers. Maar niet getreurd, elke vier jaar krijgen wij een nieuwe ronde met nieuwe kansen. En het is uiteraard onze schuld als de nieuw gekozenen ons als vanouds negeren. Wat dom toch dat we nog steeds verkeerd kiezen, verkeerd thuisblijven en verkeerd blanco stemmen.

Wat gaat u doen op 12 september?
Jos Praat / beleidsadviseur
Zo, Annemiek, sterk betoog. Jij hebt er goed over nagedacht!
Niek / jurist
De gemiddelde Nederlander weet inderdaad weinig van politiek. Maar ook niet hoe er het op het gemeentehuis toegaat. Maar diezelfde gemiddelde Nederlander heeft er wel en hele grote mond over soms respectloos en steeds vaker onnodig kwetsend. En een moderne trend is om er op los te slaan. Dit breidt zich nu verder uit naar de hulpdiensten waar de andere helft van Nederland dan weer zijn afschuw over uitspreekt maar een kentering in het gedrag valt nog niet waar te nemen. Ik ben zeker geen CDA-stemmer maar ik ben wel blij dat er tenminste 1 partij is die in zijn verkiezingsprogramma respect, waarden, normen en hulpvaardigheid noemt. Dit in tegenstelling tot de PVV die "het zooitje in Den Haag" wil opruimen en daarmee niet de harde kern van de ADO supporters bedoeld maar het bestuurlijk/politieke systeem met haar uitvoerder (de ambtenaren).

Pieterse
'meneer Praat': bespeur ik hier enig cynisme, zo niet dedain, dat een beleidsmederker niet past? Het idee van Annemiek is origineel, maar niet uitvoerbaar. Een systeem waarin onvoorspelbaar is wat het aantal zetels in de volksvertegenwoordiging zal zijn, is onwerkbaar en doet geen recht aan de complexiteit en de veeltalligheid van de kwesties waarover daar moet worden besloten.
Hannes Haganum / kritisch lezer
Het volk krijgt het parlement en de regering die het verdient. Wat dat betreft was de afgelopen periode wel een mooie spiegel van ons volk. Misschien kunnen we een deel van de ontwikkelingshulp voor educatie in Nederland zelf aanwenden ?
Anoniem
@Annemiek: Briljant stuk. Geeft precies weer hoe ik er al jaren over denk!
Felicita
Mooi stuk @Annemiek! Maar we kennen toch de voorkeurstem?
A. Wassenburg
@Felicia

Ja, we kennen de voorkeurstem. Maar wie op een onverkiesbare plaats (in mijn voorbeeld de onderste van de lijst) staat en het dus moet hebben van voorkeursstemmen, heeft weinig kans op een zetel. Kandidaten op onverkiesbare plaatsen moeten namelijk zelfstandig de kiesdeler halen. Daar zit de kneep, dat is bijna onmogelijk. En haalt de betreffende kandidaat ook maar één voorkeurstem te weinig, dan gaan al zijn stemmen naar kandidaten op verkiesbare plaatsen die zelf stemmen tekort komen voor een zetel.

@Hans

Ik acht het risico van een onbestuurbaar land vanwege het wisselende zetelaantal dat in 'bedrijf' is niet zo groot. De partijen zullen bedacht zijn op dit gevaar en alleen al om die reden serieuzer met de kiezer omgaan om zo het blancostemmen tegen te gaan. En met 'serieuzer omgaan' bedoel ik dus niet de eindeloze verkiezingsdebatten in de media waarmee ze nu al te gemakkelijk wegkomen. Die informeren mij niet over wat de partijen nu eigenlijk voorstaan. Dan heb ik heel wat meer aan de doorrekeningen van het CPB van alle partijprogramma's. Zo kan ik tenminste inschatten of ze haalbaar zijn (wat dan natuurlijk nog steeds niet betekent dat ze worden uitgevoerd). MIjn voorstel tav de blancostem heeft trouwens nog een ander gunstig effect. We raken dan ook van de allerkleinste kruimelpartijtejs af die slechts zorgen voor versnippering. Het wordt niet voor niets de laatste jaren steeds moeilijker om een kabinetsformatie binnen redelijke tijd af te ronden. En ook na 12 september kon het weleens erg lang duren voor we weer een regering hebben. Zie het gedoe met het Kunduzakkoord, dat ook niet meer was dan een schijnakkoord. Als men op die manier tot echt samenwerken moet komen... Zo maakt men zich puur ongeloofwaardig en ik begrijp dan ook niet dat men in een verkiezingsdebat opnieuw en met droge ogen aan het roeptoeteren slaat. Mijn conclusie blijft dat in het huidige kiesstelsel de kiezer op een zijspoor staat omdat de partijen hem feitelijk niet nodig hebben. De zienswijze - die ik ook op dit forum tegenkom - dat elk volk de regering krijgt die het verdient danwel die het zelf kiest, die deel ik dus niet.
Advertentie