D66: wietexperiment nog in deze kabinetsperiode

Tijdens het experiment met gereguleerde wietteelt zal het ingezetenencriterium in grensgemeenten moeten worden gehandhaafd en zullen alle coffeeshops in de deelnemende gemeenten moeten meedoen. Daar blijft D66-Kamerlid Vera Bergkamp achter staan. Aanstaande donderdag wil ze in een hoorzitting in de Tweede Kamer wel de ‘begrijpelijke zorg’ van de VNG over die laatste eis aanhoren.

Bergkamp zette haar in de Tweede Kamer aangenomen initiatiefwet voor legalisering van teelt en verkoop van wiet on hold voor behandeling in de Eerste Kamer om daarmee ruimte te geven voor het experiment met gereguleerde wietteelt. Vorige week kwam het kabinet met zijn zogenoemde Besluit experiment gesloten coffeeshopketen. Vervolgens uitte de VNG twijfels over de praktische uitvoerbaarheid van het experiment. Het vasthouden aan het ingezetenencriterium zorgt voor veel praktische problemen voor grensgemeenten. Daarbij missen gemeenten instrumenten om te kunnen toetsen of coffeeshops wel mee kunnen en willen doen.

Kunt u zich vinden in die kritiekpunten?
‘D66 was nooit fan van het ingezetenencriterium. Wij zijn voor lokaal maatwerk. Maar we hebben nu een afspraak hierover met de coalitie voor het wietexperiment. Zij moeten het handhaven. Het is spijtig voor gemeenten die er niet aan kunnen of willen voldoen, maar het is wel een afspraak. Net als dat een afspraak is dat in deze kabinetsperiode de eerste gereguleerde joint wordt gerookt.’

En het opnemen van een toets in de AMvB om te bepalen of coffeeshops mee kunnen en willen doen?
‘Die snap ik wel. Het is jammer als coffeeshops die niet willen meewerken bepalen dat een gemeente niet mee kan doen. Hoe kunnen we dit oplossen? Dat zal de start zijn van mijn schriftelijke inbreng op dit ontwerpbesluit en ook één van mijn vragen: hoe zien de ministers dit? Hoe kunnen we dit voorkomen. Wat kunnen gemeenten en wat kan het rijk hierin betekenen. Daar wil in tijdens de hoorzitting over doorpraten met Theo Weterings, voorzitter van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid. In de AMvB zijn mogelijkheden via bestuursdwang, maar een aantal gemeenten wil meer.’

Volgens de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb en de Amsterdamse burgemeester Halsema is de eis dat alle coffeeshops moeten meedoen voor hun steden niet haalbaar. Aboutaleb zei dat hij coffeeshops niet kan dwingen om mee te doen. Als het zo moet, dan gaan grote steden niet meedoen, waarschuwde hij.
‘Het zou mooi zijn als Amsterdam meedoet, want daar zijn de meeste coffeeshops, bijna de helft van alle coffeeshops in Nederland. Dan heb je al bijna een landelijke uitrol. We mikten op het meedoen van middelgrote gemeenten, hopelijk zitten daar ook grote gemeenten tussen. Ik wil van de VNG en van bewindspersonen horen wat ze hierover denken. Het zou erg jammer zijn als er geen animo is.’

Moet die eis dat alle coffeeshops moeten meedoen niet sowieso van tafel?
‘Nee, alle coffeeshops moeten meedoen. Als er een paar zijn die niet meedoen, kan het experiment niet doorgaan. Hoe moet je dan omgaan met coffeeshops die niet meedoen? Sluiting zou kunnen. We willen dat zes tot tien gemeenten meedoen en dat er ook voldoende variatie is in de spreiding en verscheidenheid. Een commissie kijkt of de proef voldoende representatief is. De bewindspersonen zijn verantwoordelijk voor een gedragen en gedegen experiment.’

Hoe beoordeel je de berekening van de Volkskrant dat de proef pas na deze kabinetsperiode, in mei 2021, van start kan gaan?
‘Voor D66 is dit onderwerp belangrijk. Het liefst zouden we wietteelt landelijk reguleren. Maar deze kabinetsperiode starten we sowieso met het experiment. De eerste gereguleerde joint in die periode is de afspraak. Ik heb geen signalen ontvangen dat de bewindspersonen dat niet zouden halen. Ja, dan zou januari 2021 ook kunnen. Vergeet niet dat dit een enorme operatie is. We doen het uit het oogpunt van volksgezondheid, zoals geen pesticides meer in wiet, en om het uit de criminele sfeer te halen, die geest weer in de fles te krijgen. We willen leren uit de experimenten. Dat is ook waardevol voor de andere coalitiepartijen. Dan moet het experiment wel worden uitgevoerd en dus moeten de ministers duidelijkheid over die termijnen geven. Er is nu een schriftelijke inbreng en er volgt nog een verslag schriftelijk overleg (VSO).’

En wat vond u van de interpretatie dat het experiment ook bedoeld kan zijn door de andere partijen om jouw wetsvoorstel uit te stellen en dat van uitstel zomaar afstel kan komen?
‘Nogmaals, wij gaan ervan uit dat het experiment in deze kabinetsperiode wordt uitgevoerd.’

En als het toch later dreigt te worden, stelt u dan voor dat de Eerste Kamer uw initiatiefwet toch in behandeling neemt?
‘Daar ga ik niet op vooruitlopen. Ik heb mijn initiatiefwet aangehouden, zodat we ook dit experiment kunnen doen. Het belangrijkste is een succes te maken van het wietexperiment. In die fase zitten we nu.’