Kabinetsval maakt provincies, en veel anderen, onzeker

De val van het kabinet heeft gezorgd voor 'onwenselijke' onzekerheden voor de provincies, zo meldt het Interprovinciaal Overleg (IPO). 'We staan voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de woningbouwopgave, de transitie van het landelijk gebied en de energietransitie. Terwijl deze opgaven duidelijke keuzes en vastberadenheid vereisen, gaan we nu een periode van toenemende onzekerheid tegemoet.' Tegelijkertijd kan 'het land (...) zich geen stilstand veroorloven', aldus Jaap Smit, voorzitter van de provinciale koepelorganisatie.

Het landelijk gebied?

De provincies hebben de afgelopen periode gewerkt aan de conceptversie van hun Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). De deadline voor het indienen lag op 1 juli. Hierin beschrijven de provincies hun plan van aanpak om aan de landelijke eisen te gaan voldoen wat betreft natuur, stikstof, klimaat en water. Deze concepten zouden de komende maanden beoordeeld moeten worden door het rijk en de Ecologische Autoriteit.

Oók op 1 juli lag de deadline voor de tussenrapportage van de Regionale Energie Strategieën (RES), waarbij de provincies nauw betrokken zijn. De dertig energieregio's hebben met elkaar afgesproken, op basis van het Klimaatakkoord, om in 2030 minstens 35 Terrawattuur aan hernieuwbare energie te produceren.

De spreidingswet?

Een slepend dossier bij de gemeenten is de opvang van asielzoekers. Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen, benadrukt dat de spreidingswet moet doorgaan. 'Laat het niet aankomen op een nieuw kabinet.' Als de nu noodzakelijke parlementsverkiezingen pas in november plaatsvinden, ben 'je zo een jaar verder (...) voordat je weer aan het draaien bent', aldus Bruls.

Bruls zegt Eric van der Burg, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, te hebben geappt toen hij het nieuws over de kabinetsval hoorde. 'Die man heeft zich het schompes gewerkt. Ik heb geweldig veel waardering voor hem.'

De spreidingswet moest gemeenten dwingen asielzoekers op te vangen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zei vrijdagavond: 'Komende periode zal duidelijk worden wat de val van het kabinet betekent voor nieuw beleid en nieuwe wetgeving, zoals de spreidingswet.'

Aardbevingsproblematiek?

De versterkingsoperatie en de schadeafhandeling in het aardbevingsgebied in Groningen mogen eveneens geen vertraging oplopen, zegt verantwoordelijk staatssecretaris Hans Vijlbrief op Twitter. Eerder zei premier Mark Rutte al dat het kabinet zich ook in demissionaire status blijft richten op de afhandeling van de problemen in Groningen. Daarnaast zijn het afhandelen van het toeslagenschandaal en steun voor Oekraïne prioriteit.

Zondagse open brief

Zondag publiceerden VNG, IPO en Unie van Waterschappen een open brief aan de Eerste en Tweede Kamer, waarin zij schrijven: 'Stilstand is echt onverantwoord.' In de brief noemen de drie partijen zeven onderwerpen waarop vooruitgang geboekt moet blijven worden: de woningbouw, de energietransitie, het landelijk gebied, bestaanszekerheid voor burgers, de hervorming van de jeugdzorg, het in behandeling nemen van de spreidingswet, en het openbaar vervoer. 

Bijkomend wordt in de brief aandacht gevraagd voor de gesprekken die met het rijk gaande waren over de financiële middelen van de decentrale overheden: de korting vanaf 2026 van 3,4 miljard euro op het Gemeentefonds en Provinciefonds, en het eventuele nieuwe belastingstelsel voor de waterschappen. 'Dat gesprek moet ondanks de demissionaire status van dit kabinet met voorrang worden voortgezet.'

En het klimaatbeleid?

Tot slot verscheen er zondag een tweede open brief, opnieuw gericht aan de Tweede Kamer. Tot de ondertekenaars ervan behoorden onder andere vakbond CNV en werkgeversorganisatie VNO-NCW, netbeheerders Stedin, Enexis, Alliander en TenneT, de koepels VNG, IPO en Unie van Waterschappen, maar ook partijen als landbouworganisatie LTO, Aedes en Gasunie. Zij willen dat het lopende klimaatbeleid geen halt houdt, met oog op de burgers, bedrijven en coöperaties die momenteel investeren in de energietransitie. 'Allen moeten weten waar zij aan toe zijn om de juiste beslissingen te kunnen nemen en te kunnen investeren.'