Alle coffeeshops gescreend

In navolging van Den Haag roept het kabinet gemeenten op alle coffeeshops binnen de gemeentegrenzen te onderwerpen aan een zogeheten Bibob-screening (Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur).

Dat meldt minister Opstelen van Veiligheid en Justitie bij de aanbieding van het jaarverslag van het Landelijk Bureau Bibob. Met een Bibob-toets kan een gemeente nagaan of de exploitant of vergunninghouder van een zaak criminele antecedenten of contacten heeft. Normaliter wordt zo’n toets uitgevoerd als een vergunning wordt aangevraagd, aangepast of vernieuwd. De gemeente Den Haag heeft onlangs echter ook alle bestaande coffeeshops aan de screening onderworpen.

Daarbij bleek dat bij vijftien van de veertig coffeeshops ‘ernstig gevaar’ is voor criminele activiteiten. In elf van de vijftien gevallen heeft dat rechtstreeks te maken met de zogeheten ‘achterdeurproblematiek’: coffeeshops mogen wel wiet verkopen, maar formeel gezien niet aan laten leveren aan de achterkant. Bij vier van de verdachte shops is er een vermoeden van andere strafbare feiten. Die vier shops moeten wat de gemeente Den Haag betreft de deuren sluiten. ‘De Haagse aanpak is succesvol gebleken en krijgt een landelijke uitrol’, aldus het Landelijk Bureau in haar jaarverslag.

Gemeenten kunnen een deel van de Bibob-toets zelf verrichten. Is verdergaand onderzoek nodig waarbij gesloten bronnen (van onder andere Justitie) moeten worden geraadpleegd, dan kunnen ze zich wenden tot het Landelijk Bureau. Dat signaleert dat criminelen ‘steeds beter ingespeeld raken op het Bibob-instrument’. De structuur van de bedrijven en de onderliggende financiering wordt steeds complexer waardoor de Bibob-screening steeds tijdrovender en arbeidsintensiever wordt. Daar komt bij dat de bedrijven steeds vaker een grensoverschrijdend element hebben. Het meest omvangrijke onderzoek dat het Landelijk Bureau ooit heeft verricht is naar een prostitutiebedrijf in Alkmaar. Het dossier in die zaak beslaat inmiddels honderden pagina’s, aldus het jaarverslag.

Daling

In 2010 heeft het Landelijk Bureau 251 aanvragen voor een Bibob-advies en 44 aanvragen voor een aanvullend advies in behandeling genomen. In totaal 74 gemeenten wendden zich tot het bureau, waarvan zeventien gemeenten voor het eerst. Twintig aanvragen werden door het betre!ende bestuursorgaan weer ingetrokken. Het bureau verstrekte uiteindelijk 212 adviezen en 43 aanvullende adviezen, iets minder dan in 2009.

De daling wijt het Landelijk Bureau aan de economische crisis (minder vergunningaanvragen) en de start van de RIEC’s (Regionale Informatie en Expertise Centra) die gemeenten kunnen ondersteunen bij hun eigen, lokale Bibob-toets. Van de 212 uitgebrachte adviezen hadden er 117 betrekking op de horecasector, 38 op co!eeshops, negentien op seksinrichtingen, en de rest op onder meer de bouw, het milieu en ICT-sectoren.

In 43 procent van de gevallen (92 keer) werd ‘ernstig gevaar’ geconstateerd, 31 keer ‘enige mate van gevaar’ en 89 keer ‘geen gevaar’. Net als andere jaren ging het Landelijk Bureau vaak over de voorgeschreven wettelijke termijn heen dat een advies moet worden uitgebracht. In 47 procent van de gevallen werd de termijn van 8 weken (4 weken plus 4 weken verlenging) niet gehaald. Bij steeds complexer wordende onderzoeken is de bestaande termijn gewoonweg ‘niet realistisch’, schrijft het Landelijk Bureau. Het is overigens de bedoeling dat de wettelijke termijnen binnenkort worden opgerekt.

In 2010 is het Landelijk Bureau ook gestart met een ‘intake-service’ voor gemeenten die voor het eerst een adviesaanvraag indienen. Gemeentelijke medewerkers krijgen in een gesprek uitleg over de werking van de wet en het Bibobbureau en de gemeente krijgt de kans om de casus nader toe te lichten. Na afloop komen medewerkers van het Landelijk Bureau soms naar de gemeente (of de provincie) voor verdere uitleg. Ook is er sinds kort een regulier periodiek overleg tussen het bureau en de G4.