Pro-EU stem en Timmermans bepalend bij EP-verkiezingen

Veel kiezersbewegingen in laatste dagen voor de verkiezingen

In de I&O-slotpeiling voor de Europese Parlementsverkiezingen – die liep tot 14 mei – zagen we dat de VVD en Forum voor Democratie elk 4 zetels zouden kunnen halen, het werden er 4 en 3. De PvdA ging echter ruim met de overwinning aan de haal: de sociaaldemocraten werden met maar liefst 6 zetels de grootste partij, terwijl we er anderhalve week van te voren 3 peilden voor de PvdA. Een nameting die we direct na verkiezingsdag uitvoerden toont dat onze peiling niet onnauwkeurig was, maar dat er in de laatste dagen voor 23 mei nog veel veranderde in de kiezersvoorkeuren. Deze verkiezingen gingen vooral over de EU zelf, waarbij de pro-EU stem, met Frans Timmermans als protagonist, de doorslag gaf.

Grootste deel kiezers gaf met stem steun aan EU

De verkiezingsuitslag van 23 mei laat zien dat kiezers vooral de pro-Europa-partijen hebben beloond (PvdA, GroenLinks en VVD wonnen ten opzichte van 2014). Van de Euro-sceptische partijen won alleen Forum voor Democratie, de partij haalde 11 procent van de stemmen. PVV- en SP-kiezers bleven veelal thuis of stemden op een andere partij. Samen haalden de Euro-sceptische partijen 18 procent van de stemmen, waarbij de 7 procent voor PVV en SP onvoldoende was voor een zetel in het Europees Parlement.

Veel kiezers besloten op het laatste moment
Bij deze Europese Parlementsverkiezingen besloot 42 procent van de kiezers in de laatste dagen voor verkiezingsdag op welke partij hij of zij zou gaan stemmen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was dat 34 procent. Vooral kiezers van D66 (50%), CDA (48%), PvdA (45%) en VVD (44%) bepaalden pas in de laatste dagen definitief welke partij hun stem kreeg.

Figuur 1: 

Wanneer hebt u besloten te stemmen op de partij waarop u heeft gestemd? Nameting TK 2017 en EP 2019

PvdA haalde stemmen weg bij GroenLinks, D66, SP, VVD en CDA
Van degenen die anderhalve week geleden een voorkeur uitspraken voor een partij, bleef gemiddeld 83 procent hierbij; 17 procent veranderde van voorkeur. De PvdA profiteerde hier het meest van. De sociaaldemocraten snoepten de laatste tien dagen van bijna alle partijen wel iets af: het meest van D66, maar ook van GroenLinks, SP, VVD en zelfs PVV. In de slotpeiling van 10-14 mei gaf bij de vraag ‘waar gaat u op stemmen?’ 21 procent aan het nog niet te weten. Van deze groep blijkt het hoogste percentage (21%) op de PvdA gestemd te hebben. Ook in vergelijking met de Provinciale Statenverkiezingen van maart dit jaar won de PvdA van bijna alle partijen. Het meest haalde de PvdA stemmen weg bij SP, GroenLinks, D66, CDA en 50 Plus. Andere grote winnaar – Forum voor Democratie – nam maar liefst 41% van de kiezers over die in maart bij de PS-verkiezingen nog op PVV stemden.

EP-verkiezingen gingen vooral over standpunt ‘voor of tegen de Europese Unie’ 
Op de vraag ‘Welke van onderwerpen speelden een belangrijke rol bij uw keuze voor deze partij?’ antwoordde maar liefst 51 procent ‘De Europese Unie zelf (voor of tegen EU)’. Dit blijkt inderdaad voor de helft (51%) van de kiezers een rol te hebben gespeeld bij de keuze voor een partij. Vooral voor FvD- en D66-kiezers was het belangrijk een stem tegen of voor de EU te laten horen. Daarna gingen deze verkiezingen vooral over immigratie & de vluchtelingenproblematiek en klimaatverandering & natuur (beide 41%).

EU en Timmermans belangrijke factor bij succes PvdA
Voor PvdA-kiezers gingen deze verkiezingen vooral over de EU zelf (53%) en over inkomensgelijkheid en armoede (45%). Relatief vaak noemden zij lijsttrekker Frans Timmermans als extra motivatie, bijvoorbeeld: ‘Omdat ik de heer Timmermans graag als de opvolger van de heer Juncker zou zien’.    

Meer informatie
Peter Kanne | p.kanne@ioresearch.nl | 06-3194 3707  

Het volledige rapport
Lees het volledige rapport hier

Verantwoording
Aan de I&O-slotpeiling – die liep van donderdag 9 tot en met dinsdagochtend 14 mei 2019 – deden 1.816 Nederlanders van 18 jaar en ouder mee. I&O Research voerde van 24 tot 29 mei uit onder deelnemers aan deze slotpeiling. Op 29 mei hadden 1.237 respondenten de vragenlijst va de nameting ingevuld. Over deze 1.237 deelnemers gaat deze rapportage, veelal in vergelijking met de slotpeiling. De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, regio en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017.

Overname uit deze publicatie is toegestaan met expliciete vermelding van I&O Research als bron.