Schuldhulpverlening: meer aandacht nodig voor begeleiding

Gemeentelijke schuldhulpverlening is van groot belang voor mensen met problematische schulden. Met deze hulp kunnen ze voorkomen dat hun schuldenproblemen verder opstapelen en kunnen ze werken aan een financieel gezonde toekomst. De Nederlandse Arbeidsinspectie onderzocht de kwaliteitsborging, de inrichting en doeltreffendheid van de uitvoering van de schuldhulpverlening. Ipsos I&O was verantwoordelijk voor de enquête onder hulpvragers – particulieren en ondernemers – van schuldhulpverlening over de ervaringen met deze ondersteuning.

Veel mensen met schulden bereiken geen oplossing

De gemeentelijke schuldhulpverlening is van groot belang om mensen met (dreigende) problematische schulden perspectief te bieden op een oplossing. Dit onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie biedt inzicht in hoe gemeenten de schuldhulpverlening uitvoeren, en benoemt een aantal belangrijke aandachtspunten. De vijf belangrijkste inzichten waar de Nederlandse Arbeidsinspectie over rapporteert:

1. Veel inwoners met schulden bereiken geen oplossing.
2. Hulpvragers worden vrijwel altijd snel geholpen en zijn positief over de bejegening.
3. De stabilisatiefase is weerbarstig en kan methodischer worden uitgevoerd.
4. Meer aandacht is nodig voor begeleiding tijdens, en nazorg na het traject.
5. De schuldhulpverlening voor ondernemers is verbeterd, maar tegelijkertijd is het moeilijker om deze groep van hun schulden af te helpen.

Dataverzameling onder moeilijk bereikbare doelgroep

Onderdeel van dit onderzoek was een enquête onder bijna 2.500 particulieren en 125 ondernemers met schuldhulpverlening, verdeeld over 9 gemeenten; doorgaans een groep die niet makkelijk te bereiken is voor onderzoek. Ipsos I&O ontwikkelde – in opdracht van de Nederlandse Arbeidsinspectie – per gemeente een maatwerkaanpak. In afstemming met iedere deelnemende gemeente was Ipsos I&O verantwoordelijk voor de coördinatie zoals de aanlevering van het steekproefbestand van inwoners en ondernemers met schuldhulpverlening en vervolgens de dataverzameling onder deze groepen. In sommige gevallen verliep dit via de uitvoeringsorganisaties van schuldhulpverlening binnen gemeenten.

In de periode mei tot begin juli 2023 ontvingen de hulpvragers met een beschikbaar e-mailadres een e-mail met een uitnodiging van Ipsos I&O om deel te nemen aan het onderzoek. De uitnodiging bevatte een link naar een online vragenlijst en ondersteuningsmogelijkheden voor hulp bij het invullen. Ongeveer twee weken na de uitnodiging ontvingen zij minimaal één herinneringsmail met de vraag om de enquête alsnog in te vullen. Een week na het versturen van de herinneringsmail zijn degenen gebeld die de enquête nog niet hadden ingevuld met de mogelijkheid om de enquête telefonisch in te vullen of werden zij gemotiveerd om dit alsnog zelf online te doen.

In totaal vulden 596 inwoners en 22 ondernemers de vragenlijst volledig in; een respons van respectievelijk 25 en 18 procent. Aanvullend heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie met 24 hulpvragers (17 particulieren en 7 ondernemers) verdiepende interviews gehouden. Het doel van deze interviews was om de uitkomsten van de enquête te duiden en om de verhalen achter de cijfers in beeld te brengen.

Hulpvragers willen meer communicatie over de voortgang

In de enquête zijn vragen gesteld over de dienstverlening, bijvoorbeeld over de houding, deskundigheid en bereikbaarheid van de schuldhulpverlener. Hieruit blijkt dat de meeste hulpvragers (driekwart) tevreden zijn over de bejegening door de schuldhulpverleners. Driekwart van de hulpvragers spreekt van een goede bereikbaarheid van de hulpverlening. Een duidelijk verbeterpunt is de informatie en communicatie over de voortgang van het traject. Eén op de vijf hulpvragers vindt de communicatie over de voortgang van het traject niet duidelijk en veel hulpvragers noemen dit regelmatig als verbeterpunt. Een ander aandachtspunt is de continuïteit in de hulpverlening. Het blijkt dat personele wisselingen geregeld tot gebrekkige overdracht en vertraging leiden. In de enquête geeft 22 procent van de hulpvragers aan dat zij door wisselingen opnieuw hun verhaal moeten vertellen.

Ondernemers meestal positief over bejegening, vaak negatief over voortgang traject

Ook ondernemers zijn meestal positief over de bejegening door de schuldhulpverlener. Minder vaak zijn ze tevreden over de voortgang van het traject. Meerdere geïnterviewde ondernemers vertellen dat het traject traag verloopt, onder meer door een volle caseload bij de schuldhulpverlener en door wisselingen in contactpersonen.

Lees hier de publicatie van dit onderzoek op de website van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Het rapport (inclusief een visuele samenvatting) is inmiddels aan de Tweede Kamer aangeboden.