Helmond, Heiloo en Zevenaar in landelijke top subsidies

De gemeenten Helmond, Heiloo en Zevenaar ontvingen in de periode 2017-2022 gemiddeld de meeste subsidie per inwoner. Kerkrade en Veldhoven maken de top 5 compleet. In de periode 2017-2022 is in totaal voor 2,9 miljard euro aan subsidies verstrekt aan Nederlandse gemeenten, exclusief bijdragen uit het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen (SPUK’s). Dit komt neer op gemiddeld 483 miljoen euro per jaar. Gemeenten ontvangen voornamelijk subsidies van de provincies, gevolgd door de Europese Unie en de Rijksoverheid. Dit blijkt uit een gezamenlijke analyse van subsidiebureau Ignite Group en onderzoeksbureau Ipsos I&O op basis van openbare subsidiebronnen.

Nederlandse gemeenten ontvingen in totaal 2,9 miljard euro subsidie tussen 2017 en 2022. Het gaat hierbij om subsidies die zijn aangevraagd door gemeenten. Subsidies die door bedrijven en instellingen binnen de gemeente zijn aangevraagd, vallen hier dus buiten. Van de subsidies die gemeenten ontvingen, is ruim driekwart (79%) afkomstig van de provincies, wat neerkomt op een bedrag van ruim 2,2 miljard euro. Een zesde deel (474 miljoen) is verstrekt door de Europese Unie en de resterende 145 miljoen is afkomstig van het Rijk (figuur 1).

* Totaalbedrag aan subsidies verstrekt aan gemeenten, exclusief specifieke uitkeringen (SPUK’s) en uitkeringen Gemeentefonds.

Grote subsidies voor verbeteren bereikbaarheid Helmond, Heiloo en Zevenaar

Over de gehele periode 2017-2022 ontving de gemeente Helmond ruim 70 miljoen euro subsidie, gemiddeld 745 euro per inwoner (figuur 2). Omgerekend naar jaarbedragen gaat het gemiddeld om 124 euro per inwoner per jaar, ruim boven het landelijk gemiddelde van 27 euro per inwoner per jaar. Verreweg het grootste deel (55.750.000 euro) kreeg Helmond in het kader van het Bereikbaarheidsakkoord Zuidoost Brabant, waar ook andere gemeenten in de regio aan deelnemen. Na Helmond staan Heiloo en Zevenaar op de tweede en derde plek met respectievelijk 701 en 679 euro aan ontvangen subsidies per inwoner tussen 2017 en 2022. Ook voor deze gemeenten geldt dat zij grote subsidies hebben ontvangen om de lokale bereikbaarheid en infrastructuur te verbeteren. Zo ontving Heiloo in 2017 een subsidie van 12,7 miljoen euro van de provincie Noord-Holland in het kader van de aansluiting A9 Heiloo. Zevenaar kreeg in 2018 een begrotingssubsidie van 18,1 miljoen euro van de provincie Gelderland voor de reconstructie van de Arnhemseweg en de weg Hengelder-Zevenaar.

Nominale groei subsidies, maar reële daling ten opzichte van 2017

In de periode 2017-2022 schommelt het jaarlijkse subsidiebedrag dat aan gemeenten wordt verstrekt. Het bedrag daalde van 480 miljoen in 2017 naar 322 miljoen in 2019, om daarna geleidelijk toe te nemen tot 682 miljoen in 2021 (figuur 3). In 2022 is het subsidiebedrag teruggezakt tot 516 miljoen. Hoewel dit bedrag met zeven procent is gestegen ten opzichte van 2017, vertelt dit niet het hele verhaal. Als de ontwikkeling wordt gecorrigeerd voor inflatie en landelijke bevolkingsgroei zijn de subsidies in de periode 2017-2022 met 13 procent gedaald (figuur 4).

Verantwoording

Deze analyse is uitgevoerd op basis van gegevens over subsidieverleningen uit openbare bronnen. Het gaat om subsidies die zijn verstrekt aan gemeenten door provincies, ministeries en Europese instellingen in de periode 2017-2022. Gegevens over 2023 zijn in veel gevallen nog niet (volledig) beschikbaar en zijn om die reden niet meegenomen in dit onderzoek. Bijdragen uit het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen (SPUK’s) zijn buiten beschouwing gelaten. Voor het Gemeentefonds geldt een landelijke verdeelsleutel op basis waarvan gemeenten een uitkering ontvangen. Over de specifieke uitkeringen volgt binnenkort een nieuw artikel.

De indeling in subsidies vanuit de provincies, Rijk en de Europese Unie is als volgt gemaakt:

• Provincies
  Alle subsidies verstrekt door Nederlandse provincies.
• Rijk
  Alle subsidies verstrekt door RVO, UVB en ministeries, met uitzondering van Europese programma’s zoals ESF(+) en EMVF die worden uitgevoerd door UVB.
• EU
  Alle subsidies vanuit Europese subsidieprogramma’s, ook als ze worden uitgevoerd door nationale agentschappen, zoals UVB, en regionale programma’s, bijvoorbeeld Stimulus, Kansen voor West en EFRO Oost. Bij regionale programma’s gaat het vaak om een totaalbedrag aan subsidies; hier kan dus ook een deel cofinanciering door het Rijk of een provincie in zitten. Als het expliciet gaat om cofinanciering door het Rijk of een provincie is dit niet als EU-subsidie ingedeeld, maar als Rijk of Provinciaal.

Voor de gemeente-indeling is uitgegaan van de indeling van het CBS per 1 januari 2023, toen Nederland 342 gemeenten telde. Voor de data geldt dat we ons hebben gebaseerd op openbare bronnen. We hebben geprobeerd om zo volledig mogelijk te zijn, maar we zijn afhankelijk van de informatie door de subsidieverstrekkers is gepubliceerd.