Armoede bestrijden en koopkracht beschermen heeft prioriteit

Onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) laat zien dat Nederlanders op dit moment het bestrijden van armoede en het beschermen van de koopkracht de twee belangrijkste taken vinden voor de ministers van SZW. Meer dan de helft (51%) noemt armoede in Nederland tegengaan en 43 procent koopkracht beschermen.

De top-3 wordt gecompleteerd door het tegengaan van misbruik van uitkeringen en toeslagen (40%).

Beleidsprioriteiten volgen economische trend

Ruim 1.000 Nederlanders afkomstig uit het I&O Panel kregen in mei een lijst met 23 verschillende onderwerpen voorgelegd, waarvan zij maximaal 8 onderwerpen als belangrijk mochten bestempelen. Inkomensgerelateerde thema’s en koopkracht zijn op het moment erg belangrijk voor Nederlanders, zo blijkt uit het onderzoek. Onderwerpen die zich richten op aanbod van arbeid en sociale zekerheid zijn (op dit moment) van minder groot belang. Hiermee volgen de resultaten de recente economische ontwikkelingen: krapte op de arbeidsmarkt en toenemende kosten door een hoge inflatie. Ook valt het op dat een aanzienlijk deel van de Nederlanders het tegengaan van uitkeringsfraude en misbruik belangrijk vindt en zich hier ook zorgen om maakt. Ten opzichte van eerdere jaren is de urgentie wel afgenomen, deze stond voorheen op de eerste plaats als meest urgente thema.

Duiding resultaten: misbruik van uitkeringen moet los worden gezien van toeslagenaffaire

Rond misbruik van uitkeringen en toeslagen is het – in het licht van de toeslagenaffaire – wel belangrijk een onderscheid te noemen dat in de focusgroepen naar voren kwam. Men zag in de focusgroepen de toeslagenaffaire als iets dat los staat van fraudebestrijding. De toeslagenaffaire werd gezien als een fout van de overheid. Fraudebestrijding ziet men vooral in het kader van niet-werkenden die te makkelijk uitkeringen ontvangen en daar misbruik van (kunnen) maken.

Nederlanders zien stijgende prijzen en kloof tussen arm en rijk toenemen

Vier op de vijf Nederlanders zien dat de kloof tussen arm en rijk in de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Daarbovenop zegt 92 procent dat de producten en diensten in het dagelijks leven duurder zijn geworden. Op dit moment kan 65 procent nog goed rondkomen, terwijl 76 procent zegt dat zij een jaar geleden nog goed rond konden komen. Per saldo een afname van 11 procent. Driekwart neemt dan ook maatregelen om kosten te besparen, bijvoorbeeld het lager zetten van de verwarming bij kouder weer, korter douchen en minder auto rijden.

Een op de drie heeft (redelijk) vertrouwen in de overheid

In het onderzoek is ook stil gestaan bij hoe Nederlanders denken over de samenleving en het vertrouwen in de overheid. Zeven op de tien (68%) Nederlanders vinden dat wij minder tolerant naar elkaar zijn. Over het eigen saamhorigheidsgevoel is men daarentegen positiever: 47 procent zegt dat zij zelf niet intoleranter tegenover andermans denkbeelden staan.

Het vertrouwen in de overheid is over het algemeen laag: één op de drie (32%) heeft (redelijk) veel vertrouwen in de overheid. Dit valt ook breder te trekken naar het vertrouwen in (de ministers van) het ministerie van SZW: hooguit 24 procent heeft er vertrouwen in dat de bevraagde thema’s goed worden opgepakt.

Verantwoording

Dit onderzoek vond plaats in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Directie Communicatie). Ieder voorjaar en ieder najaar wordt een vragenlijst uitgezet om te meten welke onderwerpen op dat moment prioriteit hebben binnen de Nederlandse bevolking, onder ZZP’ers, flexwerkers en werkgevers.

De vragenlijst is uitgezet van 10 mei tot en met 18 mei 2022 in het I&O Research Panel. De resultaten voor het Nederlandse publiek (n=1.070) zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Daarnaast zijn twee focusgroepen gehouden (in Amsterdam en Enschede).