Inzet extra politievrijwilligers loont

Politievrijwilligers leveren de samenleving doorgaans meer op dan ze kosten. Vrijwilligers met een brede inzetbaarheid en een eerdere politieloopbaan leveren het meeste op. Maar ook vrijwilligers voor specifieke taken, zoals forensische opsporing, en onbetaalde krachten voor administratieve, technische of huishoudelijke werkzaamheden zorgen voor een positief saldo.

Dat blijkt uit een maatschappelijke kosten-batenanalyse van Atlas Research in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC).

Aanvulling

Door de toenemende capaciteitsdruk bij de politie zijn extra politievrijwilligers een waardevolle aanvulling. Daarom heeft de politie een werkplan opgesteld met verschillende aanstellingsvormen. Eind 2023 was er één politievrijwilliger per 17 politiemedewerkers. De ambitie is om dit te verhogen naar twee per 20, wat neerkomt op 10 procent van de totale operationele sterkte.

Kleinere aantallen

Momenteel bestaat de grootste groep uit politievrijwilligers met een administratieve, technische of huishoudelijke functie, gevolgd door een iets kleinere groep generiek inzetbare politievrijwilligers. Specifiek inzetbare politievrijwilligers komen in veel kleinere aantallen voor.

Kosten en baten

Bij de financiële kosten voor de politie gaat het, naast een vrijwilligersvergoeding, bijvoorbeeld om opleidingskosten en kosten voor begeleiding. De financiële baten bestaan vooral uit lagere (loon)kosten voor de werkzaamheden die politievrijwilligers uitvoeren, taken die anders door betaalde politieagenten zouden worden gedaan. Niet-financiële kosten voor politievrijwilligers betreffen onder andere de tijd die zij niet aan andere zaken kunnen besteden. Niet-financiële baten zijn bijvoorbeeld de voldoening die zij uit hun werk halen.

Voordelen

Daarnaast zijn er ook niet-meetbare effecten, zoals een positief reputatie-effect voor de politie, de ambassadeursrol van politievrijwilligers binnen de samenleving en mogelijke positieve sociale en gezondheidsvoordelen voor de vrijwilligers.

Taken

In het onderzoek is gekeken naar twee opties. Bij een ‘nul-alternatief’ stromen alleen ex-beroepskrachten in. Zij hebben geen opleiding of begeleiding nodig. Daarnaast was er een ‘beleidsalternatief’ waarin ook burgers zónder politieverleden worden opgeleid. Binnen deze optie zijn er drie varianten. Bij de eerste vorm worden alleen extra politievrijwilligers opgeleid voor specifieke taken en boa-taken. Er is dan geen opleidingsklas voor politievrijwilligers voor generieke taken. Bij de tweede variant komt er jaarlijks één opleidingsklas voor 24 politievrijwilligers voor generieke taken bij. En bij de derde variant komen er jaarlijks drie opleidingsklassen voor 72 politievrijwilligers voor generieke taken bij.

Maatschappelijke welvaart

‘In alle varianten wegen de baten van de verhoogde inzet (ruimschoots) op tegen de extra opleidingskosten’, stellen de onderzoekers. Over vier jaar levert dit tussen de 41 miljoen euro (eerste variant) en 67 miljoen euro (derde variant) aan maatschappelijke welvaart op.

Onderbezetting

Gezien de onderbezetting in de vaste politieformatie is het volgens Atlas Research begrijpelijk dat de opleiding van beroepskrachten voorrang krijgt boven die van vrijwilligers. ‘Maar vanuit maatschappelijk welvaartsperspectief zou het raadzaam zijn om de capaciteit te creëren om jaarlijks één of zelfs drie opleidingsklassen generiek inzetbare politievrijwilligers op te leiden’, aldus het onderzoeksbureau.