‘Ik ben duidelijk en rechtstreeks’

De coalitieonderhandelingen liepen gesmeerd, maar de installatie van het nieuwe Rotterdamse college was een fiasco. Joost Eerdmans is koud wethouder of hij moet al een enorme brand blussen. ‘Er zal nog veel gepraat moeten worden.’ 

De eerste werkdag als bestuurder in Rotterdam. De officiële foto van het nieuwe college is net gemaakt. Wethouder Joost Eerdmans heeft hem onmiddellijk rond­getwitterd. ‘Het lijkt wel een schilderij, hè?’ Inderdaad, bedenk er opstaande witte kragen en wambuizen bij en je waant je in 1624. Vast heel capabel, deze schout en schepenen, maar niet één vrouw in het nieuwe college van de Maasstad?

‘Het heeft niet aan mij gelegen’, verontschuldigt Eerdmans zich. De gemeenteraad zag kandidaat-wethouder Ingeborg Hoogveld niet zitten en koos voor de gelouterde Leefbaar-fractievoorzitter Ronald Schneider. ‘Ik zag het niet aankomen, maar ik ga niet zitten chagrijnen. De democratie is keihard. Zonder draagvlak kun je geen wethouder worden’, aldus Joost Eerdmans.

Maar is Hoogveld, partner van Eerdmans’ kameraad en Leefbaar-coryfee Marco Pastors, niet simpelweg het slachtoffer geworden van een opzetje van de oppositie, waar thans wethouder Schneider vervolgens zijn medewerking aan verleende? Ze was nota bene keurig naar het stadhuis gekomen om zich te laten installeren, om er vervolgens te worden overvallen door een deel van haar eigen partij. Niet chic, zegt de één. Een coup, zegt de ander. En Joost Eerdmans zit ermee. Is dit een voorbode van meer gedonder in de partij en daarmee in de coalitie?

‘Crisisoverleg is op zijn plaats’, zegt de Leefbaar-aanvoerder. ‘Iedereen realiseert zich hoe belangrijk en zwaarbevochten de deelname van Leefbaar aan deze coalitie en het stadsbestuur is. We móeten besturen. Niemand die dat op het spel wil zetten. Natuurlijk is er emotie en onbegrip over die plotselinge wethouders­wissel. Er zal nog veel gepraat moeten worden.’

Het kan verkeren in de politiek. Zo voer je een door vriend en vijand geprezen campagne en verdrijf je de PvdA uit het stadhuis, en zo krijg je het verwijt dat je een kolossale inschattingsfout hebt gemaakt door Hoogveld voor te dragen en vervolgens hebt zitten slapen toen het misliep. Eerdmans: ‘Ja, en dat hoort allemaal bij het politieke bedrijf. Deze inschatting was niet makkelijk te maken. Er was een duidelijke voordracht die werd gedragen door de fractie. Als daar te elfder ure onverwacht en tegen de gemaakte afspraken in op wordt teruggekomen, dan vind ik dat je als partijleider op dat moment juist moet doorzetten. Het besluit om toch te gaan stemmen over de benoeming van Ingeborg Hoogveld was daarom een bewuste keuze.’

Reliëfplafond
Zijn werkkamer op de eerste verdieping van het stadhuis, met uitzicht op de Coolsingel, mag er wezen. Een hoog reliëfplafond, zware houten deur, op de gang bodes en medewerkers – symbolen van bestuurlijke macht die menig bestuurder het zicht op de werkelijkheid doen verliezen.

‘Dacht je dat ik dat niet weet. Aan alles wordt in mijn omgeving gedacht’, lacht voormalig Kamerlid, radiopresentator, voorzitter van het burgercomité tegen onrecht en wethouder in het naburige Capelle aan den IJssel Joost Eerdmans (43). Hoe gaat de notoire bespotter van bestuurlijke dikdoenerij zich trouwens ontworstelen aan dit vorstelijke stadhuis?

‘Ik sluit mij niet op in een papiercontainer aan de Coolsingel. Het mag niet gebeuren dat mensen over een paar jaar zeggen: “Die Eerdmans, weet je wel. Wat deed ‘ie ook al weer? Nooit meer gezien.” Ik hoor als wethouder van de zichtbare zorgen, schoon, heel en veilig, mijn gezicht te laten zien. Mensen gaan niet roepen dat ze een probleem hebben met de missie van de haven in 2030. Maar twee dagen rotzooi of hangjeugd voor de deur en ze hebben wél een probleem. Daarom hebben ze ook op Leefbaar gestemd, omdat wij daar ook een probleem mee hebben. Mensen met die problemen krijgen geen automatische mail van mij, maar een echte.’

Roeptoeter
Joost Eerdmans cultiveerde als wethouder in Capelle en radiopresentator zijn imago van ‘roeptoeter’ en luis in de bestuurlijke pels. Zo boycotte hij met zijn Capelse collega-wethouders twee jaar geleden het jubileumfeest van de VNG. Reageerde de VNG eerst nog gebelgd, een half jaar later presenteerde een adviescommissie het voorstel om de congressen voortaan sober te houden. Voorzitter van die commissie was burgemeester Brok van Dordrecht. En laat de VNG volgende maand nu juist daar, in Eerdmans’ achtertuin, congresseren.

Op de laatste dag borrelen bij Grand Café Groothoofd ‘begeleid door jazzy muziek’, met daarna ‘hapjes en drankjes in de vorm van een lopend buffet met verschillende lekkernijen’ aan boord van de rondvarende Oceandiva. Gelukkig ‘zal in geval van bestuurlijke urgentie de mogelijkheid worden geboden tussentijds van boord te gaan.’ Na afloop kunnen ‘s lands bestuurderen nog ‘genieten van het entertainment op de aangemeerde Oceandiva’. En, borrelt Eerdmans, wethouder in ‘s lands tweede stad, mee?

‘We hebben er net over gesproken in het constituerend beraad. Rotterdam stuurt een delegatie, maar ik zal daar geen deel van uitmaken. Ik begrijp het belang van netwerken, maar ik ben niet zo’n congresloper. Wat moet je met die tasjes waar je thuis toch geen raad mee weet? Bovendien heb ik genoeg te doen in Rotterdam.’

Joost Eerdmans is terug in de stad waar hij studeerde en secretaris was van burgemeester Opstelten. ‘De cirkel is rond’, aldus Eerdmans. Terug in de stad van Pim, met ‘voor Leefbaar bewezen raadsleden en bestuurders’. Hij heeft zijn huis in Capelle, op achthonderd meter van de gemeentegrens met Rotterdam, te koop gezet. Wel kijkers over de vloer gehad, maar nog geen bod. ‘Ik heb een jaar uitstel gekregen van de gemeenteraad om mij in Rotterdam te vestigen. Ik ben met de metro denk ik sneller op het gemeentehuis dan de helft van de raad, maar hoe eerder ik verhuis hoe beter. Een wethouder behoort in de gemeente te wonen waar hij werkt. Die plicht moet je voelen. Natuurlijk, de raad kan mij over twee maanden naar huis sturen, maar als ik zekerheid had gewild dan had ik beter ambtenaar bij Justitie in Den Haag kunnen blijven. Voor zekerheid en een gespreid bedje ga je niet in de politiek.’

De gemeentepolitiek heeft Eerdmans gegrepen. Maar als de Evangelische Omroep en Leefbaar Capelle niet waren langsgekomen, had hij nu niet op het pluche aan de Coolsingel gezeten. Wethouder en aanvoerder van Leefbaar Capelle Ans Hartnagel hoorde Eerdmans, die bij hoge uitzondering iets mocht zeggen van Deloitte waar hij in die tijd zat te verpieteren als public affairs manager, begin 2009 op de radio en dacht: die vogel moet ik hebben. Ze stuurde hem een mailtje en zo werd Joost Eerdmans heel toevallig lokaal bestuurder.

Directheid
Eerdmans: ‘Ik was terug in the game en kon mijn twee grote passies in het leven botvieren: politiek en media. De enige wethouder met een radioprogramma! Van Ans Hartnagel heb ik geleerd waar het in het lokaal bestuur om draait. Directheid naar je collega’s en raad, passie voor de inwoners van je gemeente en altijd voor hen open staan. Zo’n gepassioneerde bestuurder als Hart­nagel vind je nergens in Nederland. Ik was verzot op mijn baan, maar ik bedacht mij ook dat er nog een leven is na Capelle aan den IJssel.’

Eerdmans stortte zich het afgelopen najaar vanuit Capelle op de Rotterdamse politiek. Tijdens de campagne voor de raadsverkiezingen zorgde hij niet voor commotie, kreeg hij geen klachten van meldpunten aan zijn broek en maakte hij geen bonje met andere partijen. De coalitiebesprekingen met D66 en CDA verliepen vlekkeloos. Politici die hem meemaakten in Capelle, en daarvoor in de Tweede Kamer, wisten al dat Joost Eerdmans geen dogmatische hardliner is maar een pragmatische schaker. Hij liep niet voor niets stage bij het CDA in de Tweede Kamer.

Eerdmans: ‘Ik ben een gepassioneerde bruggenbouwer. Ik heb vijf jaar in Capelle bestuurd en dat heb ik niet gedaan door dagelijks mensen te ergeren. Voor de verkiezingscampagne heb ik daar ook over gesproken met mijn tegenstrevers: “We maken er geen vuile oorlog van.’’ Wie met modder gooit, houdt er vieze handen aan over. Ik ben respectvol en raak mensen in de politiek nooit onder de gordel. Als je dat wél doet, zet je jezelf aan de kant. Leefbaar Rotterdam is gemaakt om te besturen en om de stad te veranderen. Dat doe je niet alleen. Fortuyn was ook een op het compromis gerichte macher. Je moet niet je ziel en zaligheid verkopen voor het pluche, maar als je de kans krijgt om je idealen waar te maken, dan is het je ereplicht om dat voor je kiezers te doen.’

Kendoe
In zijn Pamflet voor Rotterdam schreef Leefbaarlijsttrekker Eerdmans afgelopen maart dat ‘Rotterdam (010) de stad wordt met de beste economische perspectieven, de veiligste wijken, de mooiste architectuur, de beste scholen en de gezelligste buurten’. Dat gelooft toch niemand? Eerdmans: ‘Dan onderschat je de wens van veel Rotterdammers om de stad weer een zet te geven. Terrassen aan de Maas, de Dance Parade terug, een stadspark. Er moet een studentenkwartier komen. Het kan allemaal. Onze leuze is niet voor niets ‘kendoe’. Wij zijn niet van: lastig, lukt toch niet. Je kunt iets niet willen, dat kan natuurlijk, maar als je het wilt, dan kan het.’ Neem veiligheid. Eerdmans: ‘Wij gaan ‘s avonds controleurs op de metro zetten. We pakken overlast hard aan door mensen die zich structureel misdragen buiten bewoond gebied te plaatsen. We gaan drie extra politie­bureaus ‘s avonds en ‘s nachts openstellen. Dat je niet tegen een iPad hoeft te praten, maar een agent voor je hebt als je bent bestolen. We gaan handhavers op Zuid inzetten om de Rotterdamwet (een wet uit 2005 om het aantal personen met een laag inkomen in wijken te reguleren – red.) nieuw leven in te blazen. We lanceren een regionaal opsporingsprogramma. We zetten de aanval in op overlast en onaangepast gedrag.’

Joost Eerdmans is ook wethouder van bestuurlijke vernieuwing. In zijn pamflet schreef hij wat dat zoal betekende: weg met de declaraties van B&W ‘op persoonlijke titel’, weg met de snoepreizen, klokkenluiders worden niet de laan uitgestuurd en weg met de stedenbanden. Eerdmans: ‘We hebben in het collegeakkoord vastgelegd dat we niet met bonnetjes komen aanzetten. Dat wil je niet en het moet ook niet. Zo gênant om op RTL te zien dat een wethouder een broodje haring heeft gedeclareerd. We hebben een keurige onkostenvergoeding. De richtlijn bij dienstreizen is nu: nee, tenzij. De burgemeester en de havenwethouder moeten natuurlijk in Shanghai of San Francisco de belangen van de tweede havenstad kunnen behartigen. Dat zijn geen snoepreizen. Maar het is wel een snoepreis als Eerdmans in Vancouver gaat kijken hoe daar het zwerfval wordt opgeruimd. Ik moet in Rotterdam bezig zijn.’

Likkebaarden
En dat zonder radioprogramma, maar nog steeds met een grote mond en een neus voor nieuws waar de media van likkebaarden. Eerdmans: ‘De media zijn de megafoon voor je politieke bestaan. Je kunt wel zeggen dat je het zo goed doet op de Coolsingel, maar je verhaal moet wel bij de mensen in de huiskamer aankomen. Zij moeten denken: hé, op die vent heb ik gestemd, goed dat-ie werkt maakt van mijn stem. Dat werk doen we in het college in collegialiteit en ik ga mijn collega’s niet voor de voeten lopen, maar ik ben wél een politiek bestuurder die een verhaal heeft te vertellen. Ik zal nooit een kleurloze wethouder zijn. Ik ben duidelijk en rechtstreeks. Zo nu en dan wat te ongenuanceerd. Dat is een potentiële valkuil; daar ben ik mij al jaren heel erg van bewust.’

CV

Joost Eerdmans (Harderwijk, 1971) studeerde bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit. Hij werkte eind jaren negentig bij het ministerie van Justitie en werd in 1999 secretaris van burgemeester Opstelten in Rotterdam. Eerdmans belandde in 2002 voor de LPF in de Tweede Kamer. Hij ontving in 2005 de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid. Hij werd public affairs manager bij Deloitte en werkte als presentator voor BNR en WNL. In maart 2009 werd Eerdmans (deeltijd)wethouder in Capelle. Sinds 15 mei is hij wethouder veiligheid voor Leefbaar Rotterdam.