'Ik wil vaker de randen opzoeken’

‘Ja, ik denk dat de stad een grote verandering ervaart. Een overheid die met ze samenwerkt, die bescheiden probeert te zijn en probeert te luisteren, dat is echt een hele grote verandering. Ze zeggen waarschijnlijk ook: Michiel, je moet nog drie keer harder gaan. En terecht. Maar het verschil tussen de vorige collegeperiode en deze is voor de ervaringsdeskundigen groot. En tegelijkertijd, als iemand een vervelende blauwe envelop krijgt, dan zijn we met z’n allen de overheid, hè. Dus ik ga echt niet zeggen dat iedereen die je op straat spreekt zal zeggen: die Grauss, die kennen we, daar hebben we mee geknikkerd, daar zijn we blij mee. Nee. Maar de mensen met wie we contact hebben, de mensen die meedenken, ik denk dat die over het algemeen wel positief zijn.’

‘Ik denk dat de stress-sensitieve aanpak – weten wat stress met je hersenpan doet – effectief is gebleken. Want dat is ook de basis voor een hele sociale aanpak op allerlei domeinen, waar armoede er één van is. Daardoor ga je niet tegen mensen inwerken, maar ga je mét ze werken. En dat is een van de redenen waarom we jongeren en volwassenen die in de schulden zitten sneller vinden. En hoe sneller we ze vinden, des te sneller komen ze uit de schulden. Ik denk dat we aan kunnen tonen dat deze koers én socialer én effectiever is. Dus dat het ook geld voor de stad oplevert.’

‘Ja, ik had onze hulp aan ondernemers en zzp’ers met schulden in coronatijd willen uitbreiden. Specifiek voor zelfstandigen die met hun onderneming wilden stoppen, hebben we een pilot gedraaid om versneld de schuld te regelen. Helaas heeft de pilot niet opgeleverd wat we gehoopt hadden. Versneld schuldregelen voor deze doelgroep blijkt nagenoeg onmogelijk. Een van de redenen is dat deze groep mensen veel informele schulden heeft. En die schuldeisers, bijvoorbeeld een vader of moeder of broer of zus, nemen vaak geen genoegen met een schuldsanering, iets waar grote schuldeisers wel mee akkoord gaan. Dus wij hebben niet een product dat werkt. Overigens heeft nog niemand in Nederland dat. Maar we hebben er wel tijd en energie in gestoken. Wat deze pilot wel gebracht heeft, is de noodzaak van een correcte boekhouding bij ondernemers met schulden. De boekhouder is vaak de eerste partij waarop wordt bezuinigd bij schulden, maar zonder een goede boekhouding is adequaat schuldregelen uitgesloten. Onze gemeente heeft het aanbod om eerst die boekhouding op orde te brengen en daarna pas te bepalen welke hulp gepast is. Deze vorm van dienstverlening bieden wij lokaal aan, maar zou landelijk geregeld moeten worden. Kortom, de pilot is niet helemaal mislukt. Ik heb het eerlijk tegen de raad gezegd: wij gaan pilots doen en er gaan ook dingen niet werken. Zolang we maar snappen waarom. Nou, dit is er eentje van.’

‘Ik ga inderdaad niet over inkomensbeleid. Mijn taak is om de chronische effecten van armoede te verzachten. En ik wil het vooral ook voorkomen. Ik ben het met iedereen eens die zegt: we moeten het sociaal minimum ophogen. Dus meer geld is altijd welkom. Maar armoede is niet per definitie een geldvraagstuk. Er speelt veel meer. Overigens, in de stad gebeurt meer armoedebestrijding dan op het stadhuis. Als je bijvoorbeeld kijkt wat de levensbeschouwelijke organisaties in mijn stad doen, dat is door het Verwey-Jonker Instituut vertaald als een maatschappelijke waarde van 200 miljoen per jaar. Dus het is ook een beetje slim met je geld omgaan. Het zou mijn werk wel makkelijker maken, als het landelijke inkomensbeleid op orde was. Maar het zou het niet overbodig maken. Want dan blijven er nog steeds andere dingen spelen. Dan zitten mensen nog steeds met schulden. En is er nog steeds wantrouwen naar de overheid.’

‘Ja, dat denk ik wel. We hebben echt goede wetten nodig. Menswaardige wetten. Met meer ruimte voor ons om af te wijken. De Participatiewet [de wet die de sociale uitkeringen regelt, red.], dat is gewoon zó’n gedrocht. Die moet echt over de kop.’

‘Ik erger me eraan dat we zo traag zijn als overheid. We hebben allemaal regelingen en iedereen moet dan zelf die regeling aanvragen. Dus ik moet veel moeite doen om mensen te overtuigen dat het goede regelingen zijn. Soms weet een medewerker met zijn ene pet op dat iemand recht heeft op een AOW-tegoed of een jeugdtegoed, maar met zijn andere pet op mag hij dat niet toekennen, vanwege privacy. Ik zeg: schrap alsjeblieft die hele bureaucratie. Als je zeker weet dat iemand er recht op heeft, dan moet je het gewoon geven, in één keer. Dat scheelt geld. Al die ambtenaren kunnen we heel goed nuttig maken. Privacy is een grondrecht. Maar soms is het een zegen voor de rijken en een vloek voor de armen.’

‘Voor de kinderen en huishoudens die we nu al hebben kunnen helpen, is het nooit tevergeefs geweest. Daar heb ik veel voorbeelden van. Dan maakt wat we nu doen al verschil in levens. En tegelijkertijd, als de volgende visie koud en hardvochtig is, dan ga je snel achteruit. Dan kun je veel kapotmaken. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, en ik ben te voet bezig. Daarom probeer ik elke keer helder te maken dat hier een mensbeeld achter zit – dit is menswaardig handelen – maar dat het ook veel goedkoper is voor de samenleving. Zodat ook de partijen die niet zoveel met het linksige mensbeeld hebben zich erin kunnen vinden. Voor hen kan ik gewoon uitrekenen: jongeren die dankzij onze schuldhulpverlening niet stoppen met onderwijs en niet in een uitkering terechtkomen, dat is gewoon goedkoper. Dan denk ik: al doe je het niet uit het hart, wees niet dom. Maak gewoon het rekensommetje.’