Stroeve start adviseur integriteit Tweede Kamer

Van het voornemen van de op 1 januari 2020 aangestelde onafhankelijk integriteitsadviseur van de Tweede Kamer om met de fracties kennis te maken, is vanwege de coronamaatregelen ook het afgelopen verslagjaar niets terechtgekomen, meldt Jacqueline Biesheuvel-Vermeijden in haar jaarverslag.

Gesprekken

Een enkele fractie sprak zij slechts in 2020 voor corona. Een afspraak met het presidium bleef in 2021 achterwege, 'waarschijnlijk' door de coronamaatregelen en de Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021. Twee weken ervoor heeft ze haar jaarverslag 2020 met toenmalig Kamervoorzitter Khadija Arib kunnen bespreken. In april 2021 vond een soortgelijk gesprek plaats met de nieuwe Kamervoorzitter, Vera Bergkamp. Ook heeft zij eind maart 2021 nader kennis gemaakt met het College van onderzoek integriteit. Kennismaken met de leden van de Tweede Kamerfracties zelf is haar in 2021 echter niet gelukt. In juni 2021 is in de Kamerbode nog wel aandacht besteed aan integriteitsvraagstukken en de vraag bij wie men daarvoor moet zijn. ‘Op deze wijze zijn de leden toch enigszins geïnformeerd.’

Opspraak

De onafhankelijk adviseur integriteit is door de voorzitter van de Tweede Kamer benoemd voor de periode van 1 januari 2020 tot 1 januari 2026, nadat verschillende Kamerleden in opspraak waren gekomen door het overtreden van regels rond reiskosten en wachtgeld. Als adviseur verstrekt zij op verzoek vertrouwelijk advies over de uitleg en toepassing van de geldende regels over integriteit. Het gaat om adviezen over kwesties die het Kamerlid zelf betreffen. Op hun verzoek is er voor en na de Tweede Kamerverkiezingen wel telefonisch contact geweest met enkele (nieuwe) Kamerleden, aldus Biesheuvel-Vermeijden.

Transparantie

Het ging in die gesprekken over ‘optie baangarantie’, doorbetaling gedurende een zekere periode na de beëdiging, mogelijke belangenverstrengeling tussen een portefeuille van een Tweede Kamerlid en de zakelijke belangen van een partner c.q. bevriende relaties op een ministerie, bejegening en aantijgingen door derden en algemene integriteitsvragen. Een verwijzing naar de registers van de Tweede Kamer bleek veelal afdoende. Met de inwerkingtreding van het nieuwe Reglement van Orde in april 2021 is immers duidelijk vastgelegd dat ‘redelijkerwijs relevante belangen van leden’ dienen te worden geregistreerd. ‘Daarover is geen twijfel (meer) mogelijk. Transparantie staat voorop.’

Account

De stroeve start van de adviseur integriteit wordt ook duidelijk door het feit dat zij haar speciale account vanwege technische problemen heeft moeten opzeggen. In januari 2020 is dat speciale account aangemaakt en hoewel het na enkele startproblemen leek te functioneren, bleek dat diverse Kamerleden haar via dit account niet konden bereiken, enkel telefonisch. Toen aan het eind van 2021 de technische problemen opnieuw opspeelden, waardoor het reguliere gebruik van privé-telefoon en I-pad werden geblokkeerd, besloot ze om het hele account op te zeggen. Nu is ze enkel bereikbaar via de speciaal hiervoor aangewezen griffier. ‘De contacten met zowel de inmiddels vervangen griffier als met de huidige griffier waren en zijn sporadisch, maar goed.’

Ongewenste omgangsvormen

Een laatste teken aan de wand is dat zij nog steeds een verzoek heeft openstaan om structureel geïnformeerd te worden over inhoudelijke documenten die betrekking hebben op integriteit. ‘Een voorbeeld is het verslag van het debat over de Raming 2022 waarin een veilige werkomgeving en integriteit (prominent) aan de orde kwamen.’ Biesheuvel-Vermeijden deelt overigens de opvatting dat ongewenste omgangsvormen, hoewel ze niet expliciet in de Gedragscode staan, ‘wel degelijk gekenmerkt kunnen worden als gedragingen die het gezag en de waardigheid van de Tweede Kamer aantasten’. De vraag of in concrete gevallen sprake is van ongewenste omgangsvormen moet serieus worden onderzocht. ‘Duidelijk is dat het hierbij niet gaat om een dilemma, waarover ik als adviseur integriteit een advies kan uitbrengen, maar om een serieus onderzoek van feiten en gedragingen, om hoor en wederhoor.’ Voor zulk onderzoek is juist het College van onderzoek integriteit opgericht.