‘Ik kon ons coronabeleid niet uitleggen’

Wethouder John van Vugt moest weg om standpunt

John van Vugt zegt eind juni wat lokale bestuurders niet snel hardop – en al helemaal niet in de krant – zullen zeggen: de coronamaatregelen doen meer kwaad dan goed. Ze zijn ‘niet meer uit te leggen en ik ga het ook niet meer doen’, zegt de wethouder van economische zaken in het Brabantse Geertruidenberg in BN DeStem.

En dan te bedenken dat restaurants en winkels in die dagen open zijn en het mondkapje volgens de minister nog ‘schijnveiligheid biedt.’ Van Vugt overleeft zijn corona-uitspraken niet. Nog voordat een motie van wantrouwen is ingediend, stapt de wethouder van Keerpunt ‘74 op.

John van Vugt (57) heeft dan ruim twee jaar in de Geertruidenbergse politiek gezeten – een wereld van wrok en oud zeer. De tweespalt is er dezer dagen zo groot dat oud-Kamerlid/burgemeester Dick de Cloe mag adviseren over fatsoenering van de bestuurscultuur. Als ondernemer Van Vugt in het voorjaar van 2018 voor Keerpunt ‘74 aantreedt als wethouder en locoburgemeester, is er al volop politieke onmin Geertruidenberg (21.000 inwoners). Van Vugt: ‘Keerpunt was bij de raadsverkiezingen van maart 2018 de grootste partij geworden. Dat had niemand verwacht en het zette ook wel kwaad bloed.’ Het is niet moeilijk voor te stellen hoe (ex-)ondernemer John van Vugt in die eerste maanden als een olifant door de bestuurlijke en ambtelijke porseleinkast gaat. En hoe daarop wordt gereageerd.

Van Vugt: ‘Iemand had een invalideparkeerplaats gekregen. Er moest alleen nog een bordje worden geplaatst. Dat duurde en dat duurde. Ik loop op straat en ik krijg dat verhaal te horen. Ik bel de gemeentewerf. “Ligt daar niet zo’n bord? Dat is toch allang besteld? Dan is het er toch?” De clustermanager meldt mij vervolgens dat het toch écht niet de bedoeling is dat de wethouder rechtstreeks met de gemeentewerf belt. Dus ik moet het omslachtig doen; snel en rechtstreeks mag niet. Ik heb gezegd: “Prima, ik bel niet meer, maar ik moet geen mensen aan de deur krijgen die na zes weken geen bordje bij hun auto hebben staan. Anders ga ik jou heel erg bezighouden.”’

Ongelukkig
‘Ik was de eerste maanden bij de gemeente ongelukkig, en ik kan mij voorstellen dat ambtenaren dat ook waren. Wat gaan we nou beleven?’, lacht Van Vugt nu. ‘Als een aannemer zijn werk niet goed heeft gedaan, dan maak je daar onmiddellijk werk van. Dat was ik gewend, maar dat vonden ze eng op het gemeentehuis. “Is de aannemer gebeld?” Nee. “Bel maar.” “Het staat op mijn to-dolijst.” “Hier is de telefoon. Ik wil weten waarom dat bruggenhoofd niet in orde is.” Na verloop van tijd kreeg ik begrip voor de manier waarop ambtenaren moeten werken. Ik leerde ze kennen en wist dat ze écht geen dotje deden. Er ontstond een soort pushpulleffect. Het inkoopbureau ging meer meedenken, ambtenaren zagen dat ze extra steun uit het college kregen en dat er meer mogelijk was door op een andere manier te werken.’

Van Vugt is trots op de projecten die in korte tijd in de gemeente aan de Donge werden losgetrokken, nadat ze ‘in de vorige raadsperiode waren verzand.’ Het kost hem geen moeite een aantal op te sommen: ‘Samen met de bewoners werd de gevaarlijke verkeerssituatie bij de Lidl opgelost. Beide zwembaden werden gerenoveerd.’

Voetbal- en hockeyclubs kregen kunstgrasvelden. ‘Een stuk kasteelmuur in Geertruidenberg wordt heropgebouwd, historische schepen hebben een thuishaven gekregen aan de Donge. De kern van Geertruidenberg kreeg een impuls met de geslaagde zomertour. Bij de aanpak van het knooppunt Hooijpolder stelden we de hulp van een sociaal psycholoog voor, en dat werkte wonderwel. We hadden elkaar gevonden.’

En dan staat op maandag 22 juni om 19.28 uur een interview met de wethouder/ locoburgemeester op de website van BN DeStem. Van Vugt heeft het college er niet over geraadpleegd, burgemeester Marian Witte heeft hij de avond voor publicatie wel gebeld. ‘Er komt een interview aan en daar ben je denk ik niet blij mee.’ Van Vugt spreekt zich daarin zonder omhaal van woorden uit tegen de vaderlandse coronamaatregelen, die in zijn ogen inconsequent, niet te handhaven en op dat moment onnodig zijn.

Geen spijt
John Vugt heeft er een half jaar later geen spijt van. ‘Ik vond dat ik het moest zeggen. Den Haag gooit alles maar over de schutting. Ze laten vooral de kleine gemeenten spartelen. De burgemeesters in de veiligheidsregio hadden de week ervoor tegen elkaar gezegd dat handhaving van de coronamaatregelen problematisch was. Het RIVM rapporteerde dat er in Brabant nauwelijks ziekenhuisopnames voor corona waren geweest, 0,1 op 100.000 inwoners. In combinatie met wat ik als wethouder economie en horeca meemaakte en wat ik zag bij zorginstellingen, waar huilende medewerkers vertelden dat ze kinderen hadden weggestuurd bij hun huilende ouders, vond ik dat ik als bestuurder moest zeggen dat ik de inconsequente maatregelen en de schijnveiligheid niet kon uitleggen. Als uit onderzoek van TNO blijkt dat mondkapjes voor consumenten door lekkages niet goed werken, dan ga ik niet zeggen dat ze wél werken. Ik wilde niet goedpraten dat je met zes man in een taxibusje naar een restaurant mocht, maar niet met zes man aan tafel kon.’

Het interview in BN DeStem zorgt voor flinke commotie. ‘Ik kreeg enorm veel positieve reacties‘, zegt John van Vugt aan de keukentafel in Raamsdonksveer. ‘Op Facebook zijn die reacties trouwens allemaal verwijderd. Ik kreeg zelfs steun van de weduwe van een bekende Verenaar die aan corona is overleden. “John, je hebt 100 procent gelijk”, schreef ze. Juist háár reactie deed mij goed.’ Maar in politiek Geertruidenberg vallen zijn opmerkingen minder goed. Van Vugt: ‘Coalitiegenoten Lokaal+ en Morgen! zagen hun kans schoon om wraak te nemen voor de verkiezingsoverwinning van Keerpunt in 2018 en voor onze successen in de coalitie. De wethouder van Lokaal+, wiens portefeuilles ik had overgenomen, was nu fractievoorzitter. Wat hij als wethouder niet voor elkaar had gekregen, was mij wel gelukt. Dat ergerde hem waarschijnlijk.’

Daags na het interview in BN DeStem komen wethouder Van Vugt en het college met een verklaring. De wethouder zegt daarin afstand te nemen van zijn uitspraak dat de ‘crisis onder controle’ is en ook dat hij zijn medebestuurders en ambtenaren ‘in een moeilijk parket’ heeft gebracht, maar hij zegt niet dat hem dat spijt. Van Vugt: ‘Ik wist dat ik mij met het interview op glad ijs begaf. Het spijt mij dat mijn uitspraken voor verwarring zorgden, maar toch niet dat ik dat heb gezegd? Het is je morele plicht om je verstand te gebruiken en kritisch te zijn.’

Niet klaar
BN DeStem meldt in die dagen dat het college vertrouwen heeft in de wethouder, maar ‘we zijn nog niet met hem klaar’, laat burgemeester Marian Witte omineus optekenen. En zegt ze: ‘Als je [als politieagent, red.] moeite hebt met het handhaven van de 100 kilometer, dan moet je een ander vak kiezen. Als bestuurder leg je de eed af en aanvaard je de consequenties die bij dit ambt horen.’ Van Vugt: ‘Als je een wethouder erbij wilt houden, dan zeg je dat niet. Bovendien is de vergelijking onjuist. Voor het verkeer is er de Wegenverkeerswet, voor corona was er geen wet. Ik heb ook nooit gezegd dat mensen zich niet aan de coronaregels moesten houden. Ik heb gezegd dat die regels willekeurig waren en dat wij met één boa met de gebakken peren zaten.’

Er is volgens burgemeester Witte weliswaar een ‘breuk’, maar Van Vugt denkt dat die is gelijmd met de collegebrief. ‘Waarom zou ik wegmoeten als de burgemeester van Eindhoven drie dagen na mijn interview op de radio doodleuk kan zeggen dat hij het PSV-stadion niet zal ontruimen als de bezoekers zich niet aan de anderhalve meter regel houden of gaan zingen?’ De burgemeester heeft hem laten vallen?

Van Vugt: ‘Ze heeft het laten gebeuren. De burgemeester had het kunnen houden bij de verklaring van het college waarin werd uitgesproken dat er vertrouwen was in verdere samenwerking. Ik begrijp haar wel, hoor. Ze voelde zich overvallen door mijn interview. Het is haar eerste termijn als burgemeester en ze kreeg daarbij ook nog eens corona. Marian is nieuw in een gemeente met een bijzondere raad waarin hard op de man wordt gespeeld. Bij zijn afscheid als waarnemend burgemeester, zei Jan Luteijn eind september 2019 ook dat de raad zich fatsoenlijker moest gedragen. Luteijn had meer gezag. Ik denk dat ik met hem aan het roer mijn ontslag niet had hoeven indienen.’

Dat doet hij als hij op 2 juli, thuis op bed met een gebroken knie, een motie van wantrouwen van coalitiepartners Morgen! en Lokaal+ met D66 en VVD onder ogen krijgt. ‘En daar sta je dan op je 57ste. Toen de consultant van begeleidingsbureau Transitium vroeg wat ik leuk vond, riep ik: “Een café!” Mijn ogen schitterden, zei hij. Mijn opa was smid en had aan de Havendijk een café. Ik heb denk ik zijn bourgondische genen. Hij vond alles gezellig. Hij werkte hard, net als ik. Hij was ook raadslid. “Als ik ooit de kans krijg dan begin ik een café”, heb ik altijd tegen mijn vrouw Inge gezegd. Het kwam er nooit van. Nu zei Inge tegen mij: “Het is je droom!” Ik wist dat café De Tijd in de Kerstraat in Made te koop stond. Inge komt uit Made; ik was er vier jaar Prins Jannes dun Irste. Ik besloot mijn droom waar te maken.’

Grand café
John van Vugt koopt op 30 november de goodwill en de inventaris en als corona een beetje wil meewerken, gaat het café rond Koningsdag open. Niet als De Tijd, maar als Grand Café Dun Brabander. Van Vugt: ‘Een café met aandacht voor Brabantse tradities, met biljard en darts. Er is een klein podium voor optredens. Ook de traditionele motorzegeningen gaan we doen. Het mooie is dat het centrumplan van Made draait om renovatie van de Kerkstraat. De bibliotheek en het cultureel centrum maken plaats voor appartementen en komen in de naast het café gelegen Sint Bernarduskerk. Voor het café heb je de kermis, het carnaval en de wielerronde en achter het café op het zuiden straks een prachtig plein.’

Succes verzekerd. ‘Maar ik sluit een terugkeer in de politiek niet uit’, lacht de kastelein in spe. ‘De politiek ziet dat misschien niet zitten, maar ik denk de inwoners van Geertruidenberg wel.’

CV
John van Vugt (Raamsdonksveer, 1963) was van 1980 tot 1990 in Oldenbroek instructeur bij de landmacht. Daarna was hij tot 1997 productmanager bij Massive DIY in Gorinchem en tot 2002 internationaal productmanager bij Massive NV in België. Van 2003 tot 2016 was Van Vugt CEO van EGLO Verlichting en EGLO Beheer in Oosterhout. Vanaf februari 2016 was hij een jaar COO bij De Koning Groep, waarna hij zijn adviesbureau JOIN Management begon. In maart 2018 werd Van Vugt voor Keerpunt ‘74 raadslid in Geertruidenberg; in mei van dat jaar werd hij er wethouder. Op 2 juli 2020 stapte hij op. Eind vorig jaar kocht Van Vugt in Made café De Tijd.