Houd toch uw populistische mond!

'Waarom dan twee programma’s naast elkaar?' is de kritische vraag van oppositiepartij Gemeente Lokaal aan de wethouder. En eigenlijk heeft de wethouder geen idee. Dit is nou eenmaal hoe de ambtelijke organisatie het heeft ingestoken: één veranderprogramma om de interne processen te optimaliseren en één programma voor het ‘doorkantelen’ van de organisatie.

Dat doorkantelen heeft weer alles te maken met organisatie-inrichting en met houding en gedrag. Ambtenaren moeten van vraaggericht meer participerend gaan handelen. Het is het logische vervolg op een ander, inmiddels geannuleerd, meerjarenprogramma dat juist tot doel had gehad om de productgerichte gemeente-organisatie te transformeren naar een vraaggerichte.

Vandaar dus dat ‘doorkantelen’. Dat klinkt nou eenmaal een stuk professioneler en vriendelijker dan ‘aan-blijven-klooien-omdat- we-eigenlijk-niet-echt-begrijpen-wat-we-aan-het-doen-zijn’; een duiding die de fractievoorzitter van Gemeente Lokaal eraan had gegeven. Die duiding leverde de man in de bestuurlijk-ambtelijke wandelgangen al gauw het predicaat ‘populist’ op.
 

De nu lopende programma’s hebben beide te maken met dienstverlening en bedrijfsprocessen. De gemeenteraad deelt in meerderheid de vrees dat de programma’s elkaar wel eens in de weg kunnen gaan lopen. Dus inderdaad, waarom niet samen?
 

De wethouder zet de vraag door naar de twee betrokken programmadirecteuren. Die vinden de vraag maar lastig. Ze hebben net ieder hun eigen programma-organisatie opgetuigd; ze zijn de koning van hun eigen eiland. Wie moet er dan straks de programmadirecteur van het gezamenlijke programma worden? En wie moet er dan het veld ruimen? Nee, twee programma’s in één schuiven: dat gaat vast niet werken. Nu alleen nog bedenken waarom niet.
 

'Wethouder, wij hebben eens nagedacht. Het lijkt op het eerste gezicht natuurlijk een prima idee om de zaak samen te voegen. Maar beide programma’s zijn nu zo’n eind onderweg dat wanneer u ze nu samenvoegt, we eigenlijk weer van voren af aan moeten beginnen. Dat lijkt ons zonde van het geld en van de resultaten. Maar het is natuurlijk úw keuze.'
 

Zonder verder door te vragen, reageert de wethouder geagiteerd: 'Ja, daar kan ik natuurlijk niet mee terug naar de raad!' 'Maar wij hebben misschien wel een slimme oplossing', gaan de programmadirecteuren verder. Als idee geven ze aan dat de wethouder kan besluiten tot het oprichten van een derde programma, dat ervoor moet zorgen dat de andere twee programma’s met elkaar ‘communiceren’ en dat er ‘maximaal’ van elkaars resultaten gebruik kan worden gemaakt.
 

Zo gebeurt het: er komt een derde programma dat tot doel heeft ‘synergie’ te bereiken. “Het kost wat, maar dan heb je ook niks”, reageert de fractievoorzitter van Gemeente Lokaal fel. Maar nu zijn de coalitiepartijen het toch wel met de wethouder eens dat die fractievoorzitter zijn populistische mond eens moet houden.

Basile Lemaire is auteur van het zojuist verschenen boek “Heren, Hoeren, Heiligen. Over publiek leiderschap en vertrouwen”.