Het is tijd voor andere gemeenteraadsverkiezingen

De gemeenteraadsverkiezingen komen al weer in beeld. Opnieuw zie ik dat veel politieke afdelingen worstelen om kandidaten te vinden. Wordt het geen tijd eens echt werk te maken van een meer eigentijdse manier van kandideren en verkiezen van de lokaal gekozen burgers, de raadsleden?

Iedere vier jaar wordt het moeilijker geschikte kandidaten te vinden. Iedere vier jaar herhaalt zich het ritueel van die zoektocht. Want het vinden en activeren van kandidaten loopt niet meer als vanzelfsprekend langs de verzuilde lijnen van politieke partijen. Bovendien lijkt een hele grote groep potentiële kandidaten hun toevlucht te hebben gezocht in het toezichts- en commissariaten systeem van al die instellingen die in het lokaal publiek domein actief zijn.

Verder is er nog onvoldoende urgentie want veel plaatselijke afdelingen zijn iedere vier jaar weer blij dat de verkiezing achter de rug is. Pas na drie jaar storten zij zich weer opnieuw in het ritueel van het zoeken naar kandidaten. Overigens niet altijd een dankbare taak, omdat het handelen van de Haagse politiek effect heeft en afstraalt op de plaatselijke afdelingen. Plaatselijke politiek wordt vaak afgerekend op de Haagse mores. Dus de beste raadsfractie wordt bijna altijd de dupe van een slecht functionerende Kamerfractie en omgekeerd. Daarnaast heeft landelijke wetgeving de autonome positie van de gemeenteraad steeds verder beperkt. Al met al is het Haagse/landelijke partijvehikel steeds minder geschikt lokaal te werken. Dat zie je ook terug in het toenemend aantal plaatselijke partijen en het aantal partijloze bestuurders gestaag ziet stijgen.

Bedenk verder dat de opkomstcijfers steeds een beetje dalen. Terwijl momenteel wereldwijd te herkennen is dat ‘democratie’ niet iets vanzelfsprekend is en een inspanning vraagt. Tezamen maakt dat het in mijn ogen tijd wordt werk te maken van het ontdekken van een meer eigentijdse manier van kandideren en verkiezen op lokaal niveau. Ook de (lokale) democratie is te kostbaar om rustig af te wachten wat er gebeurt. Bovendien is er al veel materiaal beschikbaar voor zo’n proces . Stof bijvoorbeeld eens de opbrengst van het burgerforum kiesstelsel af uit 2006. Pak de uitkomsten van discussie over een lotingssysteem mee. Laat het broze karakter van de lokale democratie deel uitmaken van de discussie. Kijk naar de kwestie van nut en noodzaak van lokale democratie voor de kwaliteit en de vitaliteit van de lokale samenleving. Positioneer de inwoner centraal, maar vergeet niet de basis van menselijke waardigheid binnen het lokaal bestuur. Dan komt het gesprek als vanzelf op de uitvoering en op kwesties als het mengen van een politieke partijen – en partijloze lokale democratie.

En het idee een dubbele stem uit te brengen. Of werken met voorverkiezing met een groslijst van kandidaten. Een stelsel van verkiezingen per wijk, al dan niet gemengd met gelote kandidaten, zal passeren. Het effect van het openen van de mogelijkheid voor inwoners tot bijstelling (verkiezing). Of andere correctie- en initiatief mogelijkheden. En dit zijn er nog maar een paar elementen . Er is dus geen blauwdruk maar kansen te over met inwoners een beter systeem te tekenen. Het zal gemeentepolitici sieren wanneer zij die handschoen de komende vier jaar oppakken en zo over vier jaar de zoektocht naar kandidaten achter ons te kunnen laten.

Jan Dirk Pruim